Water wereldzeeën de laatste tijd toch wat afgekoeld

Foto boven: De Atlantische Oceaan - Pixabay

De winter van 2026 is nog steeds niet officieel begonnen, en toch is er al veel gebeurd. Na een eerst kou-uitbraak in Noord-Amerika is het nu Europa dat met een uitval van kou vanuit het noordpoolgebied te maken heeft. Verder zien we dat veel zeeën op aarde de afgelopen maanden toch wat zijn afgekoeld ten opzichte van de warme jaren hiervoor.

De gemiddelde zeewatertemperatuur op aarde (in het gebied tussen 60 graden noord en 60 graden zuid) bedroeg zondag op basis van satellietmetingen 20,44 graden, tegen 20,15 graden normaal in de periode van 1991 tot en met 2020 en 19,99 graden in de periode van 1981 tot en met 2010. Dat is een verschil van respectievelijke +0,29 graden en +0,44 graden.

De twee voorgaand jaren waren de zeeën veel warmer

Vorig hadden de zeeën op aarde op 16 november een gemiddelde temperatuur van 20,68 graden (+0,24 graden ten opzichte van nu) en in 2023 (het recordjaar) zelfs een gemiddelde temperatuur van 20,78 graden (+0,34 graden ten opzichte van nu). Dat zijn behoorlijke verschillen.

Advertentie

In 2023 en in 2024 was het zeewater op aarde dan ook ongelooflijk warm. Samen hangen die twee jaren nog steeds ver boven de andere jaren. Het jaar 2025 heeft zich, na een daling van de gemiddelde watertemperatuur in de afgelopen weken, pas deze maand bij het groepje andere jaren gevoegd dat in de achtervolging is op de twee koplopers. Hier zitten de jaren 2015, 2019, 2021 en 2022 tussen; ook jaren uit het zeer recente verleden dus.

Het lijkt op een kleine correctie

Je zou van een kleine correctie kunnen spreken, ten opzichte van die twee zeer warme voorgaande jaren. Het grappige is dat eigenlijk alle zeegebieden op aarde meedoen bij de in de laatste weken en maanden waargenomen daling van de zeewatertemperaturen. De belangrijkste oorzaak van dit alles is waarschijnlijk de (koude) La Niña, die we in het zeegebied langs de evenaar op de Grote Oceaan tussen Zuid-Amerika en Indonesië nu zien.

Het meest opvallend de afgelopen weken zijn de grote veranderingen op het noordelijke deel van de Grote Oceaan, tussen Noord-Amerika en Azië. Was het zeewater daar gedurende de zomer over een enorm gebied nog recordwarm, nu zijn uit dat reservoir aan warm zeewater grote happen genomen. Onder meer ten oosten van het nu al koude Siberië is de watertemperatuur over een groot gebied flink gedaald. Ook ten westen van Canada en de VS bevindt zich nu een uitgestrekte zone waar de zeewatertemperaturen ongeveer normaal zijn.

De op 16 november gemeten afwijkingen in de zeewatertemperatuur op aarde - Climate Reanalyzer

Koude blob is weer een stuk kleiner geworden

Tegelijkertijd zien we dat de in de afgelopen maanden op het centrale deel van ‘onze’ Atlantische Oceaan teruggekeerde ‘koude blob’ door het wilde weer daar een stuk kleiner is geworden. Verder is de verdeling van de zeewatertemperaturen op de Indische Oceaan nog steeds zo dat we daar van een aanhoudend negatieve IOD-index kunnen spreken. Op de noordelijke Grote Oceaan is de PDO-index negatief. En op ons deel van de Atlantische Oceaan is de AMO-index nog steeds duidelijk positief. Maar dat is al een erg lange tijd het geval.

Advertentie

Nu we zien dat de oceanen op aarde de laatste 2 jaar toch weer iets zijn afgekoeld, komt de vrees van een aantal wetenschappers niet uit. Toen de El Niño (het warme broertje van La Niña) van 2 jaar geleden voorbij was, maar het zeewater recordwarm bleef, was de angst van sommigen dat de stralingsbalans van de aarde dusdanig uit het lood was geslagen dat de na het einde van een El Niño gebruikelijke (tijdelijke) afkoeling van het zeewater er helemaal niet meer van zou komen. Uiteindelijk is dat met enige vertraging dus toch nog gebeurd.

De eerste uitbraken van poolkou zijn er al

Intussen krijgen delen van het noordelijk halfrond dus met hun eerst uitbraken van kou vanuit het poolgebied te maken. Die kunnen niet los worden gezien van de zeer zwakke poolwervel van dit moment. De recordvroege SSW, die zich ergens rond 24 november moet gaan afspelen, zit nog steeds in de kaarten, is sterker geworden en lijkt ook langer te duren. Mogelijk tot en met de eerste week van december. Daarna wordt een langzaam opverende poolwervel verwacht, die niettemin ook de rest van het jaar duidelijk zwakker dan normaal lijkt te blijven.

Zoals we in een eerder verhaal al hebben laten zien, worden dergelijk vroege instortingen van de poolwervel niet zelden door perioden met vroeg winterweer gevolgd. De jaren 1969, 1981 en 2010 zijn daar duidelijke voorbeelden van. Paul Verweij vond nog een vierde voorbeeld in de vorm van november 1939 en de (zeer strenge) winter van 1940 daarna. Hij schreef er op NoodweerBenelux een mooi verhaal over. Je kunt het lezen door deze link te volgen.