30-Daagse (+): komt de winter meteen na de SSW?

Foto boven: Op Texel regende het al pijpenstelen - Frans Alderse Baas

De eerstvolgende grote gebeurtenis op de weerkaarten is de recordvroege en kortdurende instorting van de poolwervel, die voor de periode rond 24 november op het programma staat. Welke gevolgen gaat die gebeurtenis op de lange termijn krijgen?

In een apart verhaal op deze site hebben we al stilgestaan bij de mogelijk recordvroege SSW, zoals die in de modelberekeningen wordt voorzien. We zagen dat winters, die op eerdere voorbeelden van zo’n vroege SSW volgen, eigenlijk altijd wel iets aan winterweer voortbrachten.

Op Texel regende het al pijpenstelen - Frans Alderse Baas

De grote vraag is nu dan ook of dat dit jaar weer zo is? Houdt het weer zich aan de patronen uit het verleden, of steekt de vergevorderde klimaatverandering daar nu een stokje voor?

Advertentie

Het spoorboekje van de gemiddelde SSW

Als je het spoorboekje uit het verleden tijdens een SSW als leidraad neemt, dan zou het er ongeveer als volgt moeten uitzien: volgende week wordt een relatief koude periode verwacht, die in of rond het weekend daarna door een opleving van de westcirculatie lijkt te worden afgelost.

Dat past prima in het patroon van een SSW. Op het moment dat die zich afspeelt en vlak daarna is het op het noordelijk halfrond vaak relatief zacht weer. Dat zou nu dus niet anders zijn.

Voor de effecten van de SSW moet je een paar weken wachten

Voordat de effecten van de SSW zich van de stratosfeer naar de eronder liggende troposfeer hebben verplaatst, ben je toch wel een paar weken verder. Voor eventuele noordelijke hogedruk met de daarbij behorende uitbraken van kou vanuit het poolgebied, moeten we dan ook vooral naar (later in) de decembermaand kijken.

En dan nog zijn er geen garanties. Uitbraken van kou vanuit de Arctische regio kunnen zich overal op het noordelijk halfrond voordoen en hoeven niet per definitie in onze omgeving terecht komen. Daar zijn vele voorbeelden van.

Advertentie

Meerdere scenario’s zijn mogelijk

In die zin is het dus interessant om te zien wat de weerkaarten, nu die mogelijke SSW van eind november wel stevig in de berekeningen lijkt te zitten, voor de periode na het al eerdergenoemde zachte intermezzo voor ons in petto hebben. Is er meteen al een reactie of moeten we nog een tijdje wachten? Beide scenario’s zijn op basis van het verleden mogelijk.

Week 1: van maandag 17 tot en met zondag 23 november

Guur weer met buien
Soms winterse neerslag
Vrij koud, met soms lichte vorst in de nacht

Een hogedrukgebied wordt in de buurt van IJsland ingetekend, met een uitloper ver naar het zuiden, helemaal tot het zeegebied ten westen van Spanje en Portugal. Bij ons wordt door een wind uit richtingen tussen west en noord via de warme Noordzee vrij koude lucht aangevoerd. Die pikt onderweg flink wat vocht op, waardoor buien ontstaan die geregeld het land op komen. Ze zijn vooral in de kustgebieden actief.

Doordat later in de week (vooral op woensdag en donderdag) de koudste lucht overkomt, is dan de kans op ook winterse neerslag het grootst. Overdag liggen de temperaturen rond 7 graden, in de nachten kan het tijdens opklaringen in het binnenland enkele graden vriezen.

Week 2: van maandag 24 tot en met zondag 30 november

Aanhoudend wisselvallig
Wind vaak uit het westen
Normale tot iets boven normale temperatuur

Het centrum van de hogedruk wordt deze week, de week waarin de SSW zich zou moeten afspelen, boven het Iberisch schiereiland verwacht. Lagedrukgebieden zien we op het midden van de oceaan en boven het noordoosten van Europa.

Bij ons houdt het wisselvallige weer aan en waait de wind vaak uit west en soms noordwest. De temperaturen komen rond normaal of iets daarboven uit, maar in een nacht met opklaringen en niet al teveel wind is nog steeds een graadje vorst mogelijk

Week 3: van maandag 1 tot en met zondag 7 december

Overgang naar rustiger en meest droog weer
Weinig wind, later een oostelijke tot noordoostelijke wind
Temperaturen rond normaal

Uit een rug van hogedruk, die vanaf de oceaan onze kant op komt, lijkt boven de Noordzee een nieuw hogedrukgebied te ontstaan. Dit maakt, als deze berekening zou uitkomen, bij ons een einde aan de wisselvallige periode van de twee weken daarvoor.

Het zou een omslag naar rustig weer opleveren, met geleidelijk meer zon, maar ook nog wel wolkenvelden. We kennen allemaal inmiddels het risico van inversieweer tijdens de wintermaanden. Daar hebben we de afgelopen jaren heel wat mee te stellen gehad.

Een echte uitbraak van kou zien we niet. Het hogedrukgebied komt vanuit het zuiden en heeft de neiging het ook in Scandinavië eerst te laten opwarmen. De temperatuur ligt rond normaal.

Week 4: van maandag 8 tot en met zondag 14 december

Hogedrukweer (met of zonder bewolking)
Een meest oostelijke wind
Beneden normale temperaturen (afhankelijk van hoeveelheid bewolking)

In de berekeningen voor deze week verhuist het hogedrukgebied naar Scandinavië. In grote delen van Noord-, Noordwest- en Centraal-Europa levert deze ontwikkeling een oostelijke stroming op, met nu wel de aanvoer van koudere lucht. Veel zal afhangen van de hoeveelheid bewolking. Die wolken kunnen, zo weten we ook van de afgelopen jaren, behoorlijk verstorend werken.

Zitten er heldere perioden tussen, dan ligt vorst op de loer. Is het vooral grijs, dan komen de temperaturen ook beneden normaal uit, maar zijn ze wel een stuk gematigder.

Week 5 en 6: van 15 tot en met 28 december

Aanhoudend oostelijke winden
Geleidelijk kans op wat (winterse) meerslag
Beneden normale temperaturen

Terwijl het hogedrukgebied boven Scandinavië in deze periode, volgens de berekeningen van deze week, behouden lijkt te blijven, dringen lagedrukgebieden op de oceaan en boven het zuidwesten van Europa geleidelijk wat meer op.

Het weerbeeld zou dan ook iets wisselvalliger kunnen worden. Met een wind bij ons overwegend uit richtingen tussen oost en noordoost, zou dit in onze omgeving af en toe tot wat winterse neerslag aanleiding kunnen geven. De temperaturen blijven beneden normaal.

Samenvattend

Als de berekeningen van deze week gelijk krijgen, en dat moeten we natuurlijk maar afwachten, dan zou de reactie van de atmosfeer op de mogelijke recordvroege SSW er weleens een uit het boekje kunnen zijn. Met tijdens en na de SSW tijdelijk zachter en wisselvalliger weer, maar in de weken daarna vrijwel meteen de gebruikelijke vorming van hogedruk in het noorden.

Als dit allemaal echt gebeurt, zou de winter daarmee dus best de al langer verwachte relatief koude start kunnen krijgen. Het wordt dan ineens interessant om te zien wat een drukverdeling als deze ons in het klimaat van tegenwoordig gaat brengen. Mogelijk krijgen we daarmee ook meteen een eerste beeld van hoe de rest van de winter er gaat uitzien.