Mariene hittegolf op Grote Oceaan geeft zacht wintersignaal

Foto boven: De afwijkingen van de watertemperaturen op de wereldzeeën. Duidelijk is de extreme afwijking op het noordelijke deel van de Groet oceaan te zien - NOAA

Nu de herfst vorm krijgt, zien we meer en meer signalen voor de komende winter. Zaterdag bespraken we al hoe de negatieve IOD van de komende tijd in combinatie met een zwakke poolwervel en een troposfeer eronder die daar maar nauwelijks op reageert in West-Europa een voorbode van een zachte winter kan zijn. Vandaag kijken we naar de mogelijk invloed van de erg warme noordelijke Grote Oceaan van dit moment.

Dat er het noordelijke deel van de Grote Oceaan iets bijzonders aan de hand is, hebben we in eerdere verhalen op deze site ook al beschreven. Van west naar oost, van Japan naar Canada en de VS, liggen de watertemperaturen er ver boven normaal. Met afwijkingen van tot soms 5 graden ten opzichte van gebruikelijk aan toe. Het is een immens gebied.

De afwijkingen van de watertemperaturen op de wereldzeeën. Duidelijk is de extreme afwijking op het noordelijke deel van de Groet oceaan te zien - NOAA

Grootschalige mariene hittegolf

Op de noordelijke Grote Oceaan is nu dan ook een grootschalige mariene hittegolf gaande. Van een mariene hittegolf wordt gesproken als de zeewatertemperaturen in een groot gebied gedurende langere tijd veel hoger dan normaal zijn. Ze kunnen van grote invloed zijn op marine ecosystemen, maar hebben ook gevolgen op de ontwikkeling van het weer, op de middellange en lange termijn. En met name daarover gaat het in dit verhaal.

Advertentie

Tussen 2013 en 2015 deed zich in hetzelfde gebied als nu een langdurige mariene hittegolf voor. Hoewel de nu geconstateerde temperatuurafwijkingen groter zijn dan toen, is de mariene hittegolf van 2013 tot 2015 nog altijd de langste die er in de regio is geweest.

Canada en de VS hadden in 2014 koude winter, hier was hij warm

Doordat zich boven het warme water een hogedrukgebied vormde, werd de straalstroom boven Canada en de VS naar het zuiden geduwd. Grote delen van die twee landen maakten in 2014 dan ook een koude winter mee, met veel meer sneeuwval dan normaal.

Aan de andere kant van de oceaan beleefden grote delen van Europa een warme winter, waarin zuidelijke winden dominant waren. In Nederland haalden we voor het eerst in de geschieden in De Bilt geen Hellmann-bijdrage. Het koudegetal bleef er op nul staan.

Tussen IJsland en Ierland was de luchtdruk dat jaar laag, boven Rusland juist hoog. Tussen beide systemen in waaiden boven het Europese continent vooral zuidelijke winden, die erg zachte lucht helemaal tot boven de poolcirkel brachten. Alleen laat in januari drong een hoeveelheid koude vrieslucht vanuit Scandinavië even het noordoosten van Nederland binnen, in Nieuw-Beerta leidend tot 5 ijsdagen en een koudegetal van 18,5 punten.

Advertentie

De winters van 1994 en 2021 hadden een vorstperiode

De makers van de site Severe Weather Europe hebben naar andere winters uit het recente verleden gezocht, waarvan de aanloop er vergelijkbaar uitzag als die naar de komende winter. Behalve de winter van 2014 vonden ze ook de winters van 1994, 2021 en 2023.

De winter van 1994 was in Nederland nog een aardige, met een Hellmanngetal van 62,8 punten. In februari deed zich toen een vorstperiode voor die een groot deel van de score neerzette.

De winter van 2021 herinneren we ons allemaal nog. Hij viel middenin de coronaperiode. Op 7 februari bracht sneeuwstorm Darcy in delen van het land tussen 15 en 30 centimeter sneeuw. Daarna was het een weeklang koud met eveneens een vorstperiode en steeds zonniger. We kwamen massaal op de schaats. Het was een periode waar velen, gezien de omstandigheden, intens van genoten.

De winter van 2023 was een zachte

De winter van 2023 was een zachte, met in totaal 22,5 Hellmannpunten. Het gros daarvan werd al gedurende de eerste drie decemberweken aangetekend. Daarna gebeurde niet veel meer. December verliep iets aan de koude kant, januari en februari waren beide veel zachter dan normaal. En de jaarwisseling verliep in grote delen van het land zelfs recordzacht.

Als je de 4 winters met een vergelijkbare voorgeschiedenis zo op een rij zet, stelden ze niet veel voor. De winter van 1994 sprong er nog een beetje uit, maar was ook in een andere tijd. Tijdens de andere winters deze eeuw gebeurde feitelijk maar weinig en was het vooral zacht.

Steeds dat grote lagedrukgebied

Kijk je naar de drukverdelingen van die winters, dan zie je steeds dat grote lagedrukgebied met centrum tussen IJsland en Ierland terug. In sommige jaren is het in Scandinavië door een oostelijke wind wel koud, andere jaren laten de zuidenwind tot daar doordringen. Ook zie je aan de andere kant van de Oceaan in de VS de zuidelijke straalstroom terug.

Aangezien we niet hoeven te verwachten dat het warme water op het noordelijke deel van de Grote oceaan snel zal verdwijnen, gaat van deze situatie voor de komende winter mogelijk dus ook een zacht signaal uit, net als van de situatie die we zaterdag bespraken.

Grote kans op zachte winter, maar geen zekerheid

Wordt de winter daarmee ook gegarandeerd zacht? Hoewel de kans daarop groot is (de meeste winters in Nederland verlopen tenslotte zacht), is het ook weer geen absolute zekerheid. De processen die we dit weekend hebben besproken, zijn onderdeel van een grotere puzzel. In de winterverwachting, zoals die op 22 november tijdens de Wintermeeting bij het KNMI wordt besproken, leggen we alle stukjes ervan en proberen we tot een definitief oordeel te komen.