Tweede doorkijkje winter: signalen tegenstrijdiger geworden

Foto boven: Winter - Cynthia van Leusden

In ons eerste doorkijkje naar de winter, dat enige tijd geleden op deze site verscheen, vertelden we hoe het erop leek dat er op de lange termijn iets borrelde. Door de combinatie van de verwachte negatieve IOD (de Indian Ocean Dipole), de oostelijke QBO boven de evenaar en een mogelijk duidelijk zwakkere dan normale poolwervel.

In dat eerste verhaal hebben we de achtergronden van de IOD en de QBO wat uitgediept. Het eventuele effect van de invloed van die twee parameters op de seizoensberekeningen voor de lange termijn, en specifiek die voor de wintermaanden, is toen wat onderbelicht gebleven.

De berekeningen zagen er interessant uit

Die seizoensberekeningen zagen er de vorige maanden in beginsel best interessant uit, zeker voor de komende januarimaand. Zelfs het C3S-systeem van het Europese klimaatbureau Copernicus, een verwachtingsmodule waarin de gegevens van 9 andere seizoensmodellen tot één verwachting worden samengevoegd, kwam voor januari met een mogelijk hogedrukgebied boven Scandinavië op de proppen. Een droomscenario voor de winterliefhebber dus.

Advertentie

In de nieuwste uitgave van die verwachtingen, die woensdag 10 september bekend is geworden, is dit signaal er nog steeds, maar zien we het bijbehorende hogedrukgebied wel een stuk verder weg naar het noordoosten ingetekend. Ook zien we op de kaarten bij IJsland een duidelijk lagedrukgebied en bij de Azoren een sterker hogedrukgebied dan gebruikelijk.

Op de oceaan krijgen we in januari, als deze kaarten uitkomen, zo een sterke westcirculatie. Wel is het de vraag in hoeverre die westcirculatie bij een drukverdeling als deze echt het Europese continent op komt. Aan de neerslagberekeningen te zien gebeurt dat niet. Maar een berekening die de harten van winterliefhebbers sneller doet kloppen, is dit toch niet meer.

December lijkt zacht en wisselvallig te worden

Voor december zien de berekeningen er ronduit zonaal uit. Dit wil zeggen dat voor die maand een sterke westcirculatie waarschijnlijk lijkt, met relatief hoge temperaturen, de passage van storingen en daardoor vaak wisselvallig en behoorlijk zacht weer.

In februari zouden hogedrukgebieden boven het Europese continent dan weer sterker kunnen worden. Maar die liggen dan wel op zo’n positie dat de wind bij ons uit zuidelijke tot zuidoostelijke richtingen waait. En dat zijn laat in de winter geen koude richtingen meer.

Advertentie

De temperatuurberekeningen geven de optimisten, die nog een keer op een winter van allure hopen, dan ook geen aanknopingspunten. Ze komen in onze omgeving met een gemiddelde wintertemperatuur van een halve tot een hele graad boven normaal uit de bus.

ECMWF laat sterke hogedrukgebieden zien

Kijken we naar de bijdrage van het ECMWF aan de C3S-seizoensmodule, dan zien we dat dit model meer hogedruk laat zien, met in de decembermaand een hogedrukgebied op de oceaan, ten westen van Ierland en een andere hogedrukkern boven het noordwesten van Rusland.

In januari lijkt het hogedrukgebied op de oceaan naar het westen te verdwijnen, terwijl ook het Russische hogedrukgebied naar het westen komt, om ergens boven Polen positie te kiezen. In februari zou bij ons dan wel een nieuwe westcirculatie op gang kunnen komen.

Het is een variant die bij ons evenmin een koude winter oplevert. Net als de gehele C3S-module komt ook het ECMWF in zijn nieuwste seizoensverwachting voor onze omgeving met een gemiddelde wintertemperatuur van 0,5 tot 1,0 graden boven normaal. In de januarimaand lijkt zich boven het zuidoosten van Europa wel enige tijd een flinke hoeveelheid kou op te hopen.

Mogelijk is SSW Zuidpool oorzaak van de veranderingen

Dat het nieuwe pakket, ten opzichte van het vorige van een maand geleden, voor de wintermaanden zonaler is geworden, en dus een westcirculatie als belangrijkste weerfenomeen waarschijnlijker maakt, heeft mogelijk met ontwikkelingen op het zuidelijk halfrond te maken. Daar speelt zich boven Antarctica nu en de komende weken een (gedeeltelijke) SSW, een plotselinge opwarming van de stratosfeer af, zonder dat die ertoe leidt dat de poolwervel er helemaal instort. Wel wordt de invloed van hogedrukgebieden boven het zuidpoolgebied hierdoor de komende tijd een stuk groter. En dat is niet alledaags.

Een onderzoek, op basis van vergelijkbare gebeurtenissen voorafgaand aan de winter van 2019-2020, heeft aangetoond dat er een verband is tussen het optreden van zo’n (gedeeltelijke) SSW boven de Zuidpool en het winterweer op het noordelijk halfrond in de winter daarna. In de winter van 2020 waren het noordwesten en westen van de VS wat kouder dan anders, terwijl het in Europa juist warmer was. Hoe het verband er daarbij precies uitzag, hebben de onderzoekers niet kunnen vaststellen. Ze konden alleen laten zien dat het er was.

De winter van 2020 was in Nederland uiterst zacht

Die winter van 2020 verliep in Nederland uiterst zacht, wisselvallig en ook windrijk. Het meest opvallende fenomeen in de aanloop naar die winter was de sterk positieve IOD. Een najaar met een sterk positieve IOD wordt in Nederland bijna altijd door een zachte winter gevolgd. In de aanloop naar de komende winter lijkt de IOD juist sterk negatief te zijn.

Het interessantst van de nieuwe seizoensberekeningen voor de komende winter is dat ze nog altijd, en eigenlijk over de volle breedte, een relatief zwakke poolwervel laten zien. Het Engelse model projecteert die zwakke poolwervel vooral op het eerste deel van de winter, het Europese model op het tweede deel van de winter. En we weten allemaal: op het moment dat de poolwervel in de winter instort, worden de kaarten opnieuw geschud.

De signalen zijn wat tegenstrijdiger geworden

Al met al zijn de signalen voor de komende winter dus wat tegenstrijdiger geworden, vergeleken met die van de vorige maand. En ziet het er voor de groep die hoop houdt op nog een keer een koude winter toch wat minder rooskleurig uit. Maar we hebben nog een paar maanden te gaan en er kan nog van alles gebeuren. En ook niet alle hoop is nu al vervlogen. Het blijft interessant.