Winters in Nederland produceren steeds minder kou
Reinout van den BornDe zomers in Nederland produceren steeds meer warmte, zo lieten we in een verhaal op deze site onlangs zien. We deden dit aan de hand van cijfers die Tinus Beckers had verzameld en geanalyseerd. Maar hoe zit het met de kou in de winters?
Opvallend bij de zomers sinds 1901 was dat er twee periodes van groei zichtbaar waren: in de eerste helft van de 20ste eeuw en daarna versterkt sinds de jaren ’80. Ertussen zat halverwege de vorige eeuw een periode zonder duidelijke groei van de warmteproductie in de zomers. Het was het tijdvak van 1949 tot en met 1974 waarin geen enkele hittegolf voorkwam.
Nu hebben we ook de cijfers voor de winters
Inmiddels heeft Tinus Beckers ook voor de winters de cijfers op een rij gezet. In dit geval werken we met het koudegetal. Het wordt verkregen door de dagen met een gemiddelde temperatuur beneden het vriespunt die waarden met weglating van het minteken bij elkaar op te tellen. Een dag met een gemiddelde temperatuur van -1,6 graden scoort bijvoorbeeld 1,6 punten.
Op die manier ontstaat voor elke winter een koudegetal, waarbij De Bilt als weerstation wordt gebruikt. In de hele serie is de winter van 2014 tot nu toe de enige die geen score heeft neergezet. Alle andere winters zijn daar wel in geslaagd. Tinus Beckers heeft steeds gemiddelden over een klimaatperiode van 30 jaar geconstrueerd. Hij telde de koudegetallen van 30 opeenvolgende winters bij elkaar op en deelde het totaal vervolgens door 30.
Het gemiddelde stond in 1970 op 100 punten!
Het eerste getal ontstaat op die manier voor 1930. De gemiddelde kouproductie in de 30 jaar ervoor bedroeg 62,7 punten. Tien jaar later staat het gemiddelde op 67,2, nog weer 10 jaar later (in 1950) op 92,6. Het getal kreeg toen een flinke zwieper door de koude oorlogswinters van 1940-1942 en de winter van 1947. In 1960 daalt het gemiddelde weer iets tot 91,5 punten, maar het hoogtepunt volgt 10 jaar later in 1970. In dat jaar scoorde een gemiddelde winter gedurende een klimaatperiode van 30 jaar 100,2 koudepunten. Je kunt je dat nu niet meer voorstellen.
Daarna volgt de daling. In 1980 vallen de oorlogswinters weer uit de berekening en daalt het gemiddelde tot 79,5 punten, tien jaar later in 1990 komen 78,8 uit. De koude winters van 1985, 1986 en 1987 zorgen ervoor dat het gemiddelde nauwelijks verder daalt.
De daling zet door
In het jaar 2000 is de daling, ondanks de winters van 1996 en 1997 wel significant. Het gemiddelde gaat omlaag naar 57,8 punten. In 2010 zet die daling, ondanks de winter van 2009 en 2010 verder door. Het gemiddelde komt op 51,4 koudepunten uit. In 2020 komen we op 38,2 punten uit en na de voorgaande winter staan we op nog maar 33 punten.
Een paar dingen vallen op. Daar waar de zomers sinds 1901 eigenlijk alleen maar een (soms wel erg kleine) groei van de warmteproductie lieten zien, groeide tot grofweg 1970 ook de gemiddelde kouproductie van de winters. Sinds de jaren ’70 zette de daling in die in enkele stappen verliep. Het wegvallen van de oorlogswinters uit de berekening leverde in 1980 een flinke daling op (de winter van 1979 kon daar niets in veranderen), daarna in 2000 het wegvallen van de winter 1963. En toen in 2020 de jaren ’80 uit de berekening wegvielen, zette het gemiddelde weer een duidelijke stap omlaag.
Nu op ongeveer een derde van de top
We zitten dit jaar op een gemiddelde dat ongeveer een derde bedraagt van het hoogtepunt, na de jaren ’60. Maar die daling is wel snel gegaan; in een periode van slechts 55 jaar. Tegelijkertijd is de productie van warmte gedurende de zomers ongeveer verviervoudigd, en dat gedurende een periode van ruim 120 jaar. Daar is feitelijk dus meer tijd in gaan zitten.
De bewegingen zijn niettemin duidelijk en perfect verklaarbaar. Daar waar de zomers warmer worden en dus meer warmte produceren, worden ook de winters warmer. De kouproductie gaat gedurende de wintermaanden dan ook scherp omlaag. Het is iets dat we al lang wisten, maar met de cijfers van Tinus Beckers nog eens pijnlijk duidelijk naar voren wordt gebracht.
