Zomer 2025 werpt zijn potentieel hete, droge en zonnige schaduw vooruit
Reinout van den BornNog een paar weken, dan begint de meteorologische zomer. Het wel zeker dat we die zomer in grote delen van Europa met een droge bodem en een dominantie van hogedrukgebieden ingaan. Aan het einde van deze maand volgt de zomerverwachting, maar in dit verhaal al wel vast een paar inleidende schermutselingen, daaraan voorafgaand.
De sterke dominantie van hogedrukgebieden van dit moment is eigenlijk al in de loop van de januarimaand op gang gekomen. Vanaf globaal halverwege die maand kwam een einde aan het natte weer, dat de jaren daarvoor gedomineerd had. En kregen hogedrukgebieden een steeds dominantere plek op de weerkaarten. In februari zette dit door.
De verwachte droge en warme lente is er gekomen
Opvallend om te zien was dat vrijwel alle seizoensmodellen vanaf dat moment op een droge, warme lente hintten met een zeer sterke positie voor hogedrukgebieden. Die is er daadwerkelijk gekomen De vroege eindopwarming van de stratosfeer, begin maart met de daaraan verbonden instorting van de poolwervel, droeg mede aan die ontwikkeling bij.
De bij dit proces ingezette daalbewegingen in het poolgebied droegen leidden er onder meer toe dat het hogedrukgebied, dat eerst vooral boven het Europese continent terug te vinden was, naar het westen trok en boven de Oceaan, de Noordzee en het zuiden van Scandinavië terechtkwam. En daar ligt het op dit moment nog altijd en wordt telkens opnieuw versterkt.
Gevolgen SSW kunnen tot begin juli merkbaar blijven
Onderzoeken laten zien dat de uitwerkingen van zo’n vroege eindopwarming van de stratosfeer zich over de hele lente en zelfs de eerste maand van de meteorologische zomer (juni) kunnen uitstrekken. Het kan dus zo zijn dat de huidige drukverdeling nog lang aanhoudt.
Voor de twee maanden daarna is een scenario denkbaar wat we in voorgaande zomers vaker hebben gezien. Namelijk dat van een inzettende positieve fase van de NAO-index, met lagedrukgebieden in de omgeving van IJsland en Groenland.
Later in de zomer warmbloedige hogedrukgebieden
De kans is dan groot dat het hogedrukregime in onze omgeving voortduurt, maar op een andere manier dan nu. Het zijn vanaf dat moment zuidwestelijke winden in de bovenlucht, die zeer warme lucht naar Europa op transport zetten.
De hogedrukgebieden, die als een reactie daarop ontstaan, vinden niet meer hun basis in het noorden, maar splitsen zich van het Azorenhogedrukgebied af en trekken vervolgens over of net ten noorden van Noordwest-Europa langs naar het noordoosten. En zijn daarbij steeds met erg warme lucht gevuld. Ze hebben de kenmerken van hittekoepels of ‘heatdomes’ en kunnen de temperaturen in onze omgeving ver laten oplopen.
Mocht een dergelijke situatie inderdaad uit de bus komen, dan is het goed om te weten dat een grote droogte de effecten ervan verder zou uitvergroten. Dat gezegd hebbende, is het niet raar om te denken dat de kans op 1 of 2 ingrijpende hittegolven in dat geval relatief groot is. Zeker nu we zien dat bij voorbeeld de seizoensberekeningen van het Europese model de droogte van dit moment de gehele zomer laten aanhouden en dus veel verder laten verscherpen.
De hittegolf van 1976 is nog altijd uniek
De vergelijking met de zomer van 1976 is al vaker gemaakt. Ook toen zagen we de hogedrukgebieden eerst vooral in het noorden verschijnen. Later in de zomer kozen ze pal boven het noordwesten van Europa positie. En werd het steeds warmer. Dat alles resulterend in een langdurige hittegolf, die op 23 juni begon en op 9 juli eindigde.
Het hittegolfgetal, dat je verkrijgt door van de reeks van dagen met een maximumtemperatuur boven de 25 graden alle waarden boven die 25 graden bij elkaar op te tellen (waarbij een temperatuur van 25,6 graden 0,6 punten oplevert), van die hittegolf is nog altijd het hoogste sinds het begin van de metingen. Het kwam in De Bilt op 96,3 punten uit, nog voor de 85,8 punten die tijdens de hittegolf van juli 2006 werden gehaald. Als je daarbij bedenkt dat de hittegolf van 1976 zich in een hele andere tijd afspeelde, met een veel koeler klimaat dan dat van tegenwoordig, dan begrijp je beter hoe bijzonder het zomerweer van toen was.
Wat zou er dan dit jaar kunnen gebeuren?
Mocht het type zomer van toen zich ook dit jaar herhalen (en die kans bestaat), dan kunnen we alleen maar gissen waar we dit keer uit zouden komen. Het begin van de zomer is nog maar drie weken van ons vandaan. Vanaf dat moment volgt heel geleidelijk het antwoord op die vraag.
