30-Daagse (+): de eerste tekenen van de winter zijn er al

Foto boven: Een mooi begin van de dag - Ed van Pelt

Het winterhalfjaar op het noordelijk halfrond is nog niet eens begonnen, maar in het noorden van Siberië sneeuwt het al. En dat op behoorlijk veel plaatsen.

Het is een koudeput, afkomstig vanaf het ijs van de Noordpool, die zich er heeft afgesnauwd. Onder invloed ervan komen de temperaturen zelfs overdag nauwelijks meer boven het vriespunt. Op veel plaatsen is zelfs het eerste sneeuwdek van het seizoen ontstaan. Dat is behoorlijk vroeg. Op de sneeuwbedekkingskaarten, die door allerlei organisaties dagelijks worden bijgehouden, staat die sneeuw dan ook als een anomalie genoteerd. In de gebieden waar de sneeuw ligt, is het normaal nog groen. En daarmee is die sneeuw dus ook ‘meer dan normaal’.

Ook het zeeijs groeit weer aan

Eerder zagen we al hoe het zeeijs in het Noordpoolgebied zijn laagste punt van het jaar is gepasseerd. Het laagterecord, dat uit het jaar 2012 stamt, bleef ver uit beeld. En daarmee wordt de trend van de laatste 20 jaar bevestigd. Het tempo waarin het noordpoolijs smelt, is in die periode flink vertraagd. En aan die vertraging lijkt nog geen einde te zijn gekomen.

Advertentie

Ondertussen is de NAO-index negatief. Dit betekent dat de luchtdruk in de buurt van IJsland en Groenland relatief hoog is. Lagedrukgebieden op de oceaan volgen hierdoor een zuidelijkere koers. Een hogedrukgebied, dat de afgelopen dagen boven Groenland is ontstaan, trekt in het weekend over de oceaan richting de Britse eilanden en komt later volgende week boven het zuiden van Scandinavië terecht. Bij ons draait de wind hierdoor vanaf maandag via noord naar noordoost en later oost en lijkt het weer stabieler te worden.

Eerst nog twee warme dagen

Voordat het zover is, beleven we nog een warme vrijdag en zaterdag. In het zuidoosten van het land zou het zaterdag lokaal zomaar 30 graden kunnen worden. In de rest van het land neemt de bewolking al toe en vanaf de tweede helft van zaterdagmiddag trekken regen- en onweersbuien het land binnen. Ze vormen de voorste begrenzing van koelere lucht waar we vanaf zondag mee te maken hebben. De grote vraag is vervolgens hoe het verder gaat. Vormt de komst van het hogedrukgebied boven Scandinavië de inleiding naar een langdurige stabiele periode, of zien we in de loop van de tijd lagedrukgebieden van de oceaan toch weer de macht grijpen?

Week 1: van maandag 22 tot en zondag 28 september

Eerst licht wisselvallig, later stabiel
Naar oost tot noordoost draaiende wind
Temperaturen 15 tot 20 graden

Beginnen we de week nog met het licht wisselvallig weer en met een noordelijke tot de noordwestelijke wind, vanaf woensdag lijkt het hogedrukgebied, dat via de Noordzee naar het zuiden van Scandinavië trekt, orde op zaken te stellen. Het wordt de rest van de week droog, de zon komt er vaker door en in de nachten koelt het soms flink af. Overdag stijgen de temperaturen nog tot waarden tussen 15 en 20 graden. Daarbij is de wind oostelijk tot noordoostelijk.

Week 2: van 29 september tot en met 5 oktober

In grote lijnen nog stabiel herfstweer
Wind uit oost tot noordoost
Weinig verandering in temperatuur

Terwijl lagedrukgebieden op de oceaan opdringeriger lijken te worden, houdt het hogedrukgebied ten noorden van ons nog min of meer stand. Als de kaarten op deze manier uitkomen, overheerst het stabiele weer ook in deze week. De zon zou zich dan geregeld laten zien en in de temperaturen verandert ten opzichte van de week ervoor maar weinig.

Advertentie

Het evenwicht lijkt echter wel delicater te worden, mede door de opdringerigheid van die eerder genoemde lagedrukgebieden. Het kan dus best zo zijn dat het later in de week toch bewolkter wordt en dat we geleidelijk aan ook weer een vorm van wisselvalligheid zien.

Week 3: van maandag 6 tot en met zondag 12 oktober

Overgang naar wisselvallig weer
Een stevige zuidwestelijke wind
Temperaturen normaal tot iets erboven

In deze week lijken de opdringerige lagedrukgebieden vanaf de oceaan de macht weer te grijpen. Het zwaartepunt van de lagedruk wordt boven Scandinavië ingetekend, op de oceaan verschijnt ten zuiden van Groenland een nieuw hogedrukgebied.

In Nederland wordt de wind zuidwestelijk en trekken regelmatig storingen over. Het weerbeeld wordt dan ook een stuk wisselvalliger. De temperaturen zijn hierbij ongeveer normaal tot zelfs iets boven normaal voor de tijd van het jaar. En af en toe kan het natuurlijk ook flink waaien. Maar dat is niet gek; we bevinden ons nu eenmaal midden in de herfst.

Week 4: van maandag 13 tot en met zondag 19 oktober

Aanhoudend wisselvallig
Een straffe zuidwestenwind
Temperaturen boven normaal

Het wisselvallige weer lijkt deze week aan te houden. Het zwaartepunt van de lagedruk wordt nu tussen IJsland en Schotland ingetekend, boven het westelijke deel van de Middellandse Zee en ook in de buurt van de Azoren bevinden zich sterke hogedrukgebieden.

In Nederland waait een straffe zuidwestelijke wind die vrij zachte lucht, afkomstig vanuit dat gebied van de Golf van Biskaje, aanvoert. Ook in deze setting trekken regelmatig storingen met regen of een paar buien over. Tussendoor is de zon vaker te zien en af en toe weet een golf met warmere lucht ons land ook te bereiken. De temperaturen liggen daardoor boven normaal.

Week 5 en 6: van 20 oktober tot en met 2 november

Nog licht wisselvallig
Zuidelijke voorkeursrichting van de wind
Boven normale temperaturen

Het hogedrukgebied, dat eerst nog boven het westelijke deel van het Middellandse Zeegebied lag, lijkt via het oosten van Europa naar het noordwesten van Rusland te trekken. Aan de andere kant zien we op de oceaan nog steeds lagedrukgebieden in het zeegebied tussen IJsland en Schotland en een sterk hogedrukgebied in de buurt van de Azoren.

Boven onze omgeving lijkt de wind een zuidelijke voorkeursrichting te krijgen. Storingen, die vanuit het westen ons gebied proberen te bereiken, worden door de hogedruk boven Oost-Europa afgeremd. Tegelijkertijd kan de zuiderwind af en toe warme lucht aanvoeren.

Samenvatting

Samenvattend zien we dat de komst van het hogedrukgebied, volgende week boven het zuiden van Scandinavië, geen opmaat vormt naar een langdurig stabiele periode. In week 2 zou de invloed ervan nog wel enige tijd kunnen aanhouden, maar in de loop van die week zien we al dat lagedrukgebieden vanaf de oceaan steeds dichterbij komen.

In de twee weken daarna is er een doorbraak van een zuidwestcirculatie. Niet alleen brengt die wisselvalliger weer, ook zorgt de naar zuidwest draaiende wind ervoor dat de temperaturen geleidelijk aan boven normaal terechtkomen.

Laatste weken verwachtingsperiode zuidelijke wind

In de laatste weken van de verwachtingsperiode stijgt de luchtdruk boven het continent, wat in samenspel met lagedrukgebieden op de oceaan leidt tot een voor de herfstmaanden zo karakteristieke fase met zuidenwinden. Het wordt minder wisselvallig en de temperaturen blijven boven normaal. En ook dat is een beeld wat we van de herfst maar al te goed kennen.