‘Koude blob’ op de oceaan terug van weggeweest

Foto boven: De Atlantische Oceaan - Schäferle via Pixabay

Opmerkelijke gebeurtenissen op ons deel van de Atlantische Oceaan. Daar waar we de afgelopen jaren vooral uitzonderlijke hoge watertemperaturen in het gebied zagen, is het zeewater van de centrale delen nu sterk afgekoeld.

In een brede strook, die zich uitstrekt van Newfoundland in het westen tot aan de Britse eilanden in het oosten, zijn de watertemperaturen tot beneden normaal gedaald, waarbij de vergelijkingsperiode die tussen de jaren 1971 en 2000 is.

De Atlantische Oceaan - Schäferle via Pixabay

Een fors verschil

In het gebied, dat ook wel de subpolaire Noordelijke Atlantische Oceaan wordt genoemd (subpolar North Atlantic), bedroegen de gemiddelde zeewatertemperaturen volgens de site Climate Reanalyzer (van de Universiteit van Maine) op 18 september 13,55 graden, tegen 13,87 graden normaal. Vorig jaar was dat op dezelfde dag 15,11 graden. Een fors verschil.

Advertentie

Nu kan de zeewatertemperatuur in het gebied op een termijn van dagen tot jaren sterk schommelen, onder meer onder invloed van atmosferische patronen, zoals het gedrag van de NAO (Noord Atlantische Oscilllatie). Die kunnen warmte, maar ook kou naar de regio brengen en daar een tijdje vasthouden. In die zin hoeft dit niets bijzonders te zijn.

De regio wordt met belangstelling gevolgd

Toch is dit een regio met meer dan gewone belangstelling wordt gevolgd. Het is de regio van de zogenoemde koude blob (cold blob), waar het zeewater de laatste tientallen jaren relatief gezien is afgekoeld, of in elk geval niet zo sterk is opgewarmd als in veel andere gebieden op de oceaan. In vergelijking met die andere gebieden, kun je hier dus van een anomalie spreken.

Het koude gebied op de Atlantische Oceaan - Climate Reanalyzer

Niet zelden wordt het ontstaan van de koude blob in verband gebracht met het eventueel al iets verzwakken van de AMOC, het systeem van zeestromingen op aarde dat warm zeewater naar het noorden en koud zeewater naar het zuiden transporteert. Klimaatmodellen, die rekening houden met een verzwakte AMOC, laten vaak een pastroon zien dat lijkt op de koude blob, zoals die zich op ons deel van de Atlantische Oceaan voordoet. Namelijk de eerder beschreven zone met minder opwarming of zelfs een lichte afkoeling, met warmer water daar omheen.

Zowel oceaan- als atmosferische processen

Onderzoekers van Penn State University in de VS hebben vastgesteld dat zowel oceaanprocessen (verminderd warmtetransport door een eventueel verzwakkende AMOC) als atmosferische terugkoppelingen van belang zijn bij het ontstaan van de koude blob. Dat laatste wil zeggen dat het koudere zeewater van de koude blob minder verdamping veroorzaakt, met daardoor een kleiner lokaal broeikaseffect en zo een versterking van de afkoeling van het water.

Advertentie

Een studie van de UCR vond dat alleen klimaatmodellen waarin de AMOC verzwakt de observeerbare patronen van temperatuur- en zoutgehalteveranderingen in het gebied en rond Groenland reproduceren. In die zin zijn de gebeurtenissen dus toch interessant.

De in het gebied gemeten watertemperaturen - Climate Reanalyzer

Een schommeling in de kracht van de AMOC

Het dus wel degelijk zo zijn dat het opnieuw zichtbaar worden van de koude blob onder meer samenhangt met een schommeling in de kracht van de AMOC. Interessant om te zien zal zijn hoe dit patroon zich doorzet. We hebben nu nog maar metingen van enkele decennia en op basis daarvan is het nog niet goed mogelijk om al conclusies te trekken.

Het is, ook op basis van onderzoeken die dit jaar naar buiten zijn gekomen, wel redelijk om te verwachten dat de anomalie de komende jaren in grote lijnen aanwezig blijft, of zich nog wat verder doorzet, vooral als de AMOC nog iets verder zou verzwakken.

Straalstroom kan vaker verstoord raken

Voor het weer in Noordwest-Europa betekent dit dat de straalstroom vaker ‘verstoord’ kan raken. Hij kan zuidelijker komen te liggen en vaker meanderen, wat de kans op uitbraken van kou in de winter vergroot. Een vergroot temperatuurverschil tussen de koude blob en het warme zeewater ten zuiden ervan, kan de straalstroom ook sterker maken. Dit betekent tegelijk een toenemende kans op stormachtig weer in de herfst en in de winter. Verder kan de warme tropische oceaan orkanen van extra energie voorzien, die als ze noordwaarts doorschuiven het weer in ons deel van Europa (al gewone lagedrukgebieden) ook kunnen beïnvloeden.

In de zomer kan het verstoorde patroon leiden tot óf een blokkade, maar ook tot langere perioden met regen als lagedrukgebieden boven West-Europa blijven hangen. Het effect is niet lineair. De koude blob vergroot de kans op bepaalde atmosferische patronen, maar is geen garantie voor een vast ‘weerrecept’. De komende winter wordt zo interessant.