Aanwijzingen ‘kansrijke’ winter dringen in berekeningen door

Foto boven: Winter - Cynthia van Leusden

Met de herfst in zijn laatste fase, komt de winterstart dichterbij. In de seizoensprognoses van de diverse weerinstituten op aarde, die zich met verwachtingen van de lange termijn bezighouden, worden de contouren voor de komende winter steeds duidelijker. En die contouren zien er heel anders uit dan in de afgelopen jaren.

Let wel, het gaat hierbij om verwachtingen. Nog niet om de realiteit. Die wordt pas duidelijk vanaf het moment dat de winter echt van start is gegaan. Dit alles neemt niet weg dat de ontwikkelingen er in de nieuwste updates interessant uitzien.

Westcirculatie aan banden

Zien we nu al dat de westcirculatie op de oceaan aan banden ligt, in dit geval door de invloed van een sterk hogedrukgebied boven het oosten van Europa (met vooralsnog een zachte zuidelijke stroming als gevolg), de NAO-index en de AO-index zijn vrij plotseling toch weer (en behoorlijk) negatief geworden. Dit wijst op drukstijgingen in het poolgebied en in de omgeving van IJsland en Groenland. Vooralsnog betekenen die drukstijgingen, door de invloed van het hogedrukgebied boven Oost-Europa, voor het weer bij ons niet veel. In de tweede helft van november zou de drukverdeling wel kunnen omslaan, met kans op kouder weer vanuit het noorden.

Advertentie

De negatieve NAO-index is, als je de verwachting van het Europese weermodel voor de komende maanden mag geloven, geen kortdurende gril. De computers van het Europese weercentrum voorzien voor de maand december zelfs een sterk negatieve NAO-index. Datzelfde geldt voor de januarimaand, al komt de verwachte negatieve waarde dan wel iets hoger uit.

Straalstroom naar een veel zuidelijkere positie

Een (sterk) negatieve NAO-index wijst op een westcirculatie die aan banden ligt. Zo’n westcirculatie wordt in gang gehouden door lagedrukgebieden in de regio IJsland en een hogedrukgebied bij de Azoren. Dan is de NAO-index tevens positief.

Nu een sterk negatieve NAO-index wordt verwacht, kan de luchtdruk bij IJsland veel hoger dan gebruikelijk uitpakken en bij de Azoren juist lager. Dit duidt op een straalstroom die een veel zuidelijkere positie inneemt dan in voorgaande winters. Een zuidwestelijke stroming maakt op die manier in onze omgeving minder kans, koudere stromingen juist meer.

Op de kaarten van het Europese model, met daarop de berekende anomalie van het 500 hPa-vlak gedurende de komende drie wintermaanden, is een hogedrukzone terug te zien die zich uitstrekt van Groenland en IJsland via Scandinavië naar het noordoosten en oosten van Europa en de omgeving van Zwarte Zee en de Kaspische Zee. Dit is een gemiddelde voor alle drie de wintermaanden bij elkaar. Door de tijd heen zullen er natuurlijk variaties in zitten.

Advertentie

Beeld vrijwel tegengesteld aan normaal

Tegelijkertijd zien we een band met relatief lage druk vanaf de centrale delen van de oceaan naar het zuidwesten van Europa. Dit is vrijwel het tegenovergestelde van het beeld dat je in een ‘normale, zachte en windrijke’ winter zou verwachten. Dus is het interessant.

Volg je de verwachting van de NAO-index verder de februarimaand in, dan zie je dat er in die maand een omslag naar een sterk positieve waarde wordt verwacht. In die zin sluit de modelberekening van het Europese centrum zich aan bij de signalen die deze herfst al steeds uit de diverse teleconnecties naar voren kwamen. Zoals de verwachte zwakke La Niña, de oostelijke QBO, de sterk negatieve PDO en de op dit moment ook sterk negatieve IOD.

Berekening bevestigt beeld dat uit teleconnecties naar voren komt

Het warme water op de centrale delen van de noordelijke helft van de Grote Oceaan zorgt er bovendien voor dat de fases 6, 7 en 8 van de MJO relatief sterk uit de bus komen. Alles bij elkaar opgeteld wijzen al deze teleconnecties samen op dit moment in de richting van het beeld, zoals dat door het Europese model voor de komende wintermaanden wordt berekend. Namelijk dat van een winter met de grootste kansen op koudere fasen in de maanden december en januari en waarschijnlijk een doorbraak naar zachter en natter weer in februari.

Een laatste factor om in de gaten te houden is de ontwikkeling van de kracht van de poolwervel. Daarin wordt voor de periode rond de maandwissel van november naar december nog steeds een sterke dip en mogelijk zelfs een SSW – dus een volledige instorting – voorzien.

We hebben het weleens met minder moeten doen

Al met al hebben we het als winterliefhebbers in de aanloop naar de winter weleens met duidelijk minder positieve aanwijzingen moeten doen. Vooralsnog blijft het echter bij aanwijzingen. De uitvoering moet nog komen. En die bepaalt wat ervan uitkomt.

De winterverwachting volgt op 22 november en wordt tijdens de Wintermeeting 2026 bij het KNMI gepresenteerd. En zal die dag vanaf 17 uur op deze site te lezen zijn.