30-Daagse (+): gaat de winter dan toch toeslaan?

Foto boven: Sneeuw in Oranjewoud, op 11 december 2017 - Albert Thibaudier

Gaat het dan toch gebeuren? Na een tijdje het winterpad uit het oog te zijn verloren, koersen de berekeningen voor de lange termijn van het Europese weermodel nu alweer een dag of tien op een drastische weersomslag af. Vanaf 21 december.

Houdt de zeer zachte zuidelijke tot zuidwestelijke stroming van dit moment, met de bijbehorende hoge temperaturen, tot dan onverminderd aan, in het weekend van 20 en 21 december verschijnt op de weerkaarten ineens hogedrukgebied dat de hele boel omgooit. Vanaf dat moment draait de wind bij ons naar oost tot noordoost, neemt geleidelijk toe en zorgt ervoor dat de aanvoer van koudere lucht op gang komt. Heel geleidelijk…

Sneeuw in Oranjewoud, op 11 december 2017 - Albert Thibaudier

Na de SSW was het model het spoor even kwijt

Het is precies de omslag, zoals die zich in de kaarten voor de lange termijn al langere tijd aftekent. Voorafgaand aan de reflectieve SSW, die de kou naar Noord-Amerika bracht en het warme weer bij ons, was dat ook zo. Alleen toen wat vroeger in december.

Advertentie

Na de verstoring van de poolwervel leek ook op de kaarten voor de lange termijn het zachte weer even tot aan het einde van de periode te overheersen. Al snel kantelde dat beeld echter weer en keerden de ‘koudere’ varianten op de lange termijn terug. En wonnen aan betekenis.

Nog steeds geldt dat we verwachtingen als deze de afgelopen jaren veel vaker hebben gezien. En ook dat ze feitelijk nooit zijn uitgekomen. Nu is dan ook het moment waarop het model zichzelf een keer kan en eigenlijk ook moet bewijzen. Het wordt erg interessant.

Zijn er op de achtergrond factoren die de omslag steunen?

De vraag op momenten als deze is of we op de achtergrond ook redenen vinden waarom het voorgespiegelde vervolg het meest voor de hand liggend is. Dat is een gecompliceerde discussie. Net als de vraag hoe koud het precies wordt, als het echt gaat gebeuren.

Vooropgesteld: voor een mooie winterperiode is het moment waarop het eventuele begin ervan nu wordt berekend zeker niet slecht. Er zijn in het verleden heel wat winters geweest die in de week van 21 december begonnen. Vaak werkte het beter als de ‘kou’ rond dat moment kwam dan als dat al eerder in de periode gebeurde. Vroege kou hield maar lastig stand.

Advertentie

Twee concrete aanwijzingen

Kijken we naar de ontwikkelingen op de achtergrond, dan kunnen we twee concrete zaken aanwijzen die het voorgestelde vervolg enigszins aannemelijk maken.

Allereerst moeten we naar de Madden-Julian Oscillation (MJO) kijken, een schommeling in de activiteit van de buien in de lijn die rond de evenaar aanwezig is. De grootste activiteit van die buien doet zich al wekenlang op het westelijke deel van de Grote Oceaan (de Pacific) voor. En ook de komende weken verandert in die situatie niets. Uit onderzoek blijkt dat hoe langer dit duurt, hoe groter de kans is dat zich bij ons in het noorden hogedrukgebieden vormen.

Het gedrag van de poolwervel

Een tweede concreet punt is het gedrag van de poolwervel, de komende weken. Niet alleen is de kracht ervan nog steeds veel minder dan normaal, ook koersen we op een volgende dip af, rond 15 december. Op dat moment sterkt de poolwervel zich uit en wordt erg langgerekt.

Maar dat niet alleen, op een hoogte van 23 kilometer breekt hij ook een tijdje op en krijgt twee aparte kernen: een ervan in het zeegebied tussen Groenland en Canada, de andere ten oosten van Nova Zembla. Tussen beide kernen in bouwt zich in de stratosfeer een rug van hogedruk op, precies boven de plaats waar later het hogedrukgebied komt dat de omslag brengt.

Nu moet het in de praktijk echt een keer gaan gebeuren

Op twee manieren is er dus steun voor de koers, zoals het Europese model ons die nu voorspiegelt. Nu moet het in de praktijk ook een keer echt gaan gebeuren. We wachten af.

Hoe de ontwikkelingen er de komende weken precies uitzien en wat de gevolgen ervan voor het weer bij ons zijn, bekijken we nu. Als altijd aan de hand van de Europese berekening.

Week 1: van maandag 15 tot en met zondag 21 december

Aanhouden zeer zacht
Vooral later wisselvallig
Zuidelijke tot zuidwestelijke wind

In deze week verandert nog niets. Met lagedrukgebieden op de oceaan en het sterke hogedrukgebied boven het oostelijke deel van het Europese continent, blijft de wind bij ons zuidelijk tot zuidwestelijk.

Vooral later in de week kunnen storingen wat dichterbij komen, wordt het wisselvalliger en valt af en toe regen. De temperaturen zijn hoog en komen tussen 10 en 12 graden uit.

Week 2: van maandag 22 tot en met zondag 28 december

Omslag naar nieuw regime
Wind naar oost tot noordoost
Lagere temperaturen

De is de week waarin we vanuit het niets de omslag zien. In het weekend verschijnt ineens een hogedrukgebied op de weerkaart, dat in het zeegebied tussen Schotland en Noorwegen positie kiest. Overigens nu ook duidelijk gesteund in de pluim van het Europese model.

De wind wordt bij ons oostelijk tot noordoostelijk en voert geleidelijk koudere lucht aan. Doordat de brongebieden niet koud zijn, gaat dit maar heel geleidelijk. Overdag dalen de temperaturen tot een graad of 5, aan het einde van de week. In de nachten vriest het dan licht.

Verder is het weerbeeld onduidelijk. Vaak komen in dit soort situaties, als de aangevoerde lucht nog niet echt koud is, uitgestrekte wolkenvelden vanaf het continent onze kant op.

Week 3: van 29 december tot en met 4 januari

Noordelijke tot noordoostelijke wind
Onduidelijke hoeveelheid bewolking
Beneden normale temperaturen

Het zwaartepunt van het hogedrukgebied lijkt zich in deze week wat naar het westen te verleggen en komt ten westen van de Britse eilanden uit. Doordat er wel een rug blijft die zich tot over Scandinavië uitstrekt, moet de wind bij ons noordelijk tot noordoostelijk kunnen blijven.

Doordat de aangevoerde lucht vanuit het zuiden van Scandinavië lijkt te komen, verwacht het model temperaturen die gemiddeld een graadje beneden normaal liggen. Veel hangt hier van de hoeveelheid bewolking af. Vooral in heldere nachten zou het onder omstandigheden als deze best flink kunnen vriezen. Overdag liggen positieve waarden nog wel voor de hand.

Week 4: van maandag 5 tot en met zondag 11 januari

Aanhoudend noordoostelijke winden
Beneden normale temperaturen
Onzeker weerbeeld

Hier wordt het interessant. Behalve het hogedrukgebied op de oceaan, zien we ook hogedrukimpulsen boven Rusland. Via Scandinavië lijkt er tussen de twee een brug te ontstaan.

Bij ons houdt de noordoostelijke wind aan, terwijl het brongebied van het zuiden van Scandinavië naar het gebied van de Baltische staten en het noordwesten van Rusland verschuift. Potentieel koudere lucht zou zo onze kant op kunnen komen, maar dan wel via de Oostzee. En ook die is warm en in staat om vele wolkenvelden op de rit te zetten.

De beneden normale temperaturen houden dus aan, maar hoe koud het echt wordt, is onzeker. En datzelfde geldt voor het weerbeeld, zeker daar waar het de hoeveelheid zonneschijn betreft.

Week 5 en 6: van 12 tot en met 25 januari

Naar oost draaiende wind
Geleidelijk drogere lucht
En verder dalende temperatuur

In deze twee weken komt de Russische hogedruk langzaam naar het westen, en neemt de teugels van het ook naar het westen trekkende hogedrukgebied op de oceaan over. De wind in onze omgeving wordt geleidelijk oostelijk en zo zou het nog kouder moeten kunnen worden.

Verloopt het op deze manier, dan zou de januarimaand toch een maand met een winters weerbeeld moeten kunnen worden. Zoals het Europese seizoensmodel ook steeds liet zien.

Samenvattend:

Het Europese rekenmodel neemt met zijn koers voor de lange termijn nu een behoorlijk uitgesproken standpunt in. Het is dan ook hom of kuit. In vergelijkbare situaties gebeurde in het verleden toch meestal niets. Nu is er ook op de achtergrond steun voor de uitgestippelde route, in de vorm van de MJO die in zijn fasen 7 en 8 blijft, maar ook de ontwikkeling van de poolwervel, die op een hoogte van 23 kilometer een tijdelijk split met twee kernen laat zien.

Mocht het nu allemaal wel een keer uitkomen, dan rest nog de opmerking dat globale modellen het erg moeilijk hebben met het berekenen van de temperaturen die bij een omslag als deze horen. Nu mag het er allemaal nog gematigd uitzien, als het eenmaal zover is (en dat wachten we rustig af) dan kan het temperatuurbeeld ineens ook heel anders en kouder uitpakken.