Ook in 2008 zagen we weersomslag van verre aankomen

Foto boven: IJs op de Hatertse vennen in december 2008 - Grieta Spannenburg

Al een tijdje is het idee dat het weer in Nederland vanaf het komende weekend omslaat. Ineens verschijnt bij IJsland een hogedrukgebied op de weerkaarten dat daarna snel naar de Noorse Zee en Scandinavië trekt. Het maakt bij ons een einde aan de zuidelijke stroming van de laatste weken en brengt de wind in de noordoosthoek. Vanaf dat moment wordt het langzaamaan kouder en krijgt het weer meer en meer winterse trekjes.

De omslag doet een beetje denken aan die van december 2008, toen de opmaat naar een vorstperiode ook al lang tevoren in de weerkaarten zichtbaar was. Net als nu ging het ook toen om een hogedrukgebied dat plotseling ten noorden van onze omgeving ontstond en een einde maakte aan een langer tijdvak met zacht weer, in de periode daarvoor.

IJs op de Hatertse vennen in december 2008 - Grieta Spannenburg

Iedere dag netjes 24 uur dichterbij

Het moment waarop de wind noordoostelijk zou worden, zag je toen in de pluim iedere dag netjes 24 uur dichterbij komen. Ik herinner me nog goed hoe veel mensen zich destijds een dag of tien voordat de vorst begon al bewust waren van de naderende weersomslag. ‘Ik ben net met mijn dochter schaatsen wezen kopen’, hoorde ik een moeder in een Nijmeegse straat aan iemand anders vertellen. ‘Ja, want we kunnen binnenkort schaatsen…’.

Advertentie

En precies 10 dagen later, het was met Kerst, liep ik met mijn vriendin en schoonmoeder bij de Bisonbaai in de Nijmeegse Ooijpolder, precies op het moment dat de temperatuur in de naar noordoost gedraaide wind voor het eerst onder nul kwam. Een dag later volgde een bezoek aan het museumpark Oriëntalis, ook in Nijmegen in een koude noordoostelijke wind.

Een paar dagen later schaatsten we inderdaad

Een paar dagen later schaatsten we inderdaad. In ons geval op de Hatertse Vennen, in de buurt van Nijmegen. Mijn vriendin viel en kreeg daarbij een tand door haar lip. We waren één van de eersten die met een schaatsongeval bij de Eerste Hulp kwamen. Er zouden er in de dagen daarna nog veel meer volgen. Want de vorst hield uiteindelijk lange tijd aan.

Het bijzondere van toen was hoe een ontwikkeling, die er op de weerkaarten al die tijd behoorlijk spannend uitzag, zo sterk in de verwachting zat. Er was in de berekeningen, in de aanloop naar de aanvang van die vorstperiode, geen spoor van twijfel. Het beginpunt schoof ook niet op. Van meet af aan was het idee dat het eerste kerstdag zover zou zijn, en dat was ook zo.

Schaatsen op de Hatertse vennen in december 2008 - Grieta Spannenburg

Nu is zondag 21 december al lange tijd de dag van de omslag

Nu lijken we iets vergelijkbaars aan de hand te hebben. Al lange tijd is zondag 21 december het moment waarop het weer moet omslaan, het hogedrukgebied ten noorden van onze omgeving moet komen, de wind moet draaien en de temperaturen hun dalende lijn moeten inzetten. Vooralsnog komt die dag steeds ook netjes 24 uur dichterbij. We hebben natuurlijk nog een tijdje te gaan, er kan nog van alles gebeuren, maar tot nu toe lijkt het echt op toen.

Advertentie

Mocht de omslag, zoals die nu in de weerkaarten zit, over een kleine week inderdaad doorgaan, dan is het voor het eerst in lange tijd dat een vroegtijdig gesignaleerde ontwikkeling van een hogedrukgebied in het noorden ook daadwerkelijk uitkomt. Aanwijzingen voor zoiets hebben we in de berekeningen voor de lange termijn de laatste winters vaak genoeg gezien, maar geen van alle keren gebeurde het ook echt. Dit zou wat dat betreft een trendbreuk kunnen zijn.

Een hoe liep het toen uiteindelijk af?

En hoe liep het rond de jaarwisseling van 2008 en 2009 uiteindelijk af? Vooral toen er later in de periode in de zuidoostelijke helft van het land sneeuw was gevallen, werd het even goed koud. In de nacht naar 6 januari kwam het Limburgse Ell op -20,8 graden uit, een nacht later daalde de temperatuur in Gilze-Rijen tot -18,1 graden. Ook op 9 en 10 januari kwam het nog tot zeer strenge vorst, met in Ell -16,8 en -18,4 graden. Daarna liep de vorst geleidelijk af.