Handige weetjes over stormen in Nederland

Foto boven: Een onstuimige dag door de passage van storm benjamin - Jolanda Bakker

Nederland is vandaag in de ban van storm Benjamin, die vanaf later vanmiddag vanuit het zuidwesten over ons land trekt. Hoe zwaar de storm uiteindelijk is uitgepakt, weten we in de loop van morgen pas, als het zwaarste windveld is gepasseerd.

Stormen komen in Nederland ieder jaar voor, vooral aan de kust. Maar welke maanden zijn nu eigenlijk favoriet, als het om stormen gaat? En wanneer traden de zwaarste stormen op, die we in Nederland hebben meegemaakt? De hoogste tijd voor wat meer achtergronden.

Een onstuimige dag door de passage van storm benjamin - Jolanda Bakker

Straalstroom bijna altijd nabij

Met zijn ligging in de gematigde klimaatzone, waarin de straalstroom bijna altijd nabij is, behoort Nederland eigenlijk het hele jaar door tot het werkterrein van lagedrukgebieden, die van de oceaan afkomstig zijn en soms behoorlijk actief kunnen zijn. Het zijn die lagedrukgebieden die onze omgeving ook af en toe een storm kunnen brengen.

Advertentie

Het KNMI houdt een lijst bij van alle stormen die op minimaal één meetstation in Nederland minimaal een uur lang een windkracht 10 hebben gebracht. Op deze lijst staan inmiddels 68 zware stormen (nummer 4, een zware storm op 12 augustus 1914 in Den Helder) is verwijderd.

Opvallende jaren

Opvallende jaren waren 1928, 1977 en 2002. In elk van die jaren kwam het tot drie zware stormen. In 1928 vielen ze daarbij alle drie zelfs in de novembermaand. De jaren zeventig waren met een totaal van 11 zware stormen het drukste decennium. Ook de jaren negentig waren druk, daar waar het om het optreden van zware stormen gaat. In dat decennium liep de teller op tot 8. Daarna kwamen de jaren twintig van de vorige eeuw met 7 zware stormen.

De maand waarin tot nu toe de meeste zware stormen zijn geteld, is januari met een totaal van 15. Daarna volgen november met 13 zware stormen en december met 11 zware stormen. De enige maand waarin nog nooit een zware storm voorkwam, is juni.

Het jaargetijde met de meeste stormen is de winter

Het jaargetijde met de meeste zware stormen is de winter, met een totaal van 33. Daarna volgen de herfst met 22, de lente met 10 en de zomer met 3 zware stormen.

Advertentie

Van de zware stormen bereikten er 14 een uurgemiddelde van windkracht 11 en slechts 1 een uurgemiddelde van windkracht 12. Dat was op 7 september 1944. In Vlissingen werd toen winkracht 12 aangetekend. De meetpaal sneuvelde daarbij. Geschat wordt dat er toen windvlagen tot 170 kilometer per uur moeten zijn geweest. Overigens zijn de metingen van die dag wel omstreden, omdat ze met een onbetrouwbare windmeter zijn gedaan.

Buiten de orkaan van 7 september bedroeg de hoogste gemeten windstoot tijdens één van de zware stormen 162 kilometer per uur, gemeten op 6 november 1921. De laagste gemeten windstoot bedroeg 112 kilometer per uur, tijdens de storm van 3 maart 1995. Van 13 van de opgetreden zware stormen zijn de zwaarst gemeten windstoten niet bekend.

Zwaarte van de stormen te bepalen met ‘stormgetal’

Om te bepalen welke stormen tot de zwaarste sinds 1971 moeten worden gerekend, heeft een medewerker van het KNMI in De Bilt het zogenoemde stormgetal ontwikkeld. Bij het bepalen van dit getal wordt voor de opgetreden windstoten voor ieder KNMI-station (dus ook voor de stations in het binnenland) bepaald hoe ze zich tot de klimatologie van dat station verhouden. Op die manier kan een beeld van de ‘zwaarte’ van de storm worden verkregen, waarbij de geografische verspreiding over het land van de windstoten ook een rol speelt. Hoe groter het gebied dat met extreme windstoten te maken heeft gehad, hoe hoger pakt het stormgetal uit.

Als we de top 10 sinds 1971 bekijken, zien we dat de lijst door de storm van 25 januari 1990 wordt aangevoerd. Die storm legde een groot deel van Nederland in de loop van de dag plat. Zelfs in het binnenland werden uurgemiddelden van 9 of 10 Bft gemeten. Dat was een volstrekt unicum. In die zin is het geheel terecht dat deze storm de lijst aanvoert.

Sommige stormen waren regionaal zwaarder, maar tegelijk kleiner

Op de tweede plaats vinden we de storm van 3 januari 1976 terug, gevolgd door Eunice, de zware storm die op 18 februari 2022 ons land trof. In de lijst vinden we verder de stormen van 26 februari 1990, 13 november 1972, 18 januari 2007, 27 oktober 2002, 2 april 1973, 18 januari 2018 en 13 januari 1993 terug. Daar waar de stormen van 1972 en 1973 regionaal waarschijnlijk zwaarder uitpakten dan die van 1990, was het gebied dat ermee te maken kreeg een stuk kleiner. Daardoor voert de storm van 1990 de lijst aan en staan die twee stormen lager.

En dan nog die storm van 12 augustus 1914 in Den Helder. Eerder stond deze op deze lijst. Het is echter aannemelijk dat dit geen zware storm was. Er heerste een hogedrukgebied en ook het KNMI-jaarboek van 1914 meldt geen hoge windsnelheid. Daarom is de storm in juli 2025 uit de lijst verwijderd.