De kans op een Witte Kerst gaat in Europa hard omlaag

Foto boven: De Witte Kerst van 2010 in de buurt van Nijmegen - Reinout van den Born

Nog twee dagen dan is het kerst. En zullen we weten dat de kerstdagen ook dit jaar niet wit verlopen. De droom van een Witte kerst duurt zo weer een jaar langer. De laatste keer dat we het meemaakten, was in 2010. Maar dat was er dan ook één!

Hoe gaat het met de Witte Kersten in Europa? Dat de kans erop afneemt, weten we allemaal wel. Maar hoe snel gaat dat? En waar moet je zijn om tijdens kerst nog wel met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid sneeuw aan te treffen? De Nederlandse onderzoeker Daan van den Broek, werkend bij het FMI in Helsinki, zocht het helemaal uit.

De verandering van de kans op een Witte Kerst in 40 jaar tijd. We zien vooral rode kleuren. Opvallend zijn de kleine toenames in de kans op de Britse eilanden en in het zuidwesten van Nederland en delen van België en Frankrijk. Die veranderingen worden door de Witte Kersten in 2009 en 2010 veroorzaakt - Daan van den Broek

Definitie Witte kerst in Nederland is streng

De voorwaarden om in Nederland van een Witte Kerst te mogen spreken zijn streng. Op beide kerstdagen moet er ’s ochtends om 9 uur op het meetveld van het KNMI in De Bilt een gesloten sneeuwdek liggen. Daarvan was sprake in 1906 (10 cm), 1938 (13 cm), 1940 (4 cm), 1950 (6 cm), 1964 (5-10 cm), 1981 (11-20 cm), 2009 (9 en 4 cm en 2010 (5 cm in De Bilt).

Advertentie

Veel meer jaren werd niet aan de definitie voldaan, maar was tijdens (een deel van) de kerst (regionaal) in het land wel sprake van de (tijdelijke) aanwezigheid van een sneeuwdek. Het gaat hierbij om nog eens 21 jaren (sinds 1901), waarvan vijf na de eeuwwisseling. Dit alles in de laatste 125 jaar, sinds 1901 dus. Zo bezien is er op wintergebied in Nederland tijdens de kerstdagen nog best het een ander gebeurd. Zo eens in de 4,3 jaar ongeveer.

De kansen op een Witte Kerst in de periode tussen 1951 en 1980 - Daan van den Broek

Kerstavond als uitgangspunt genomen

Om een beeld van de ontwikkelingen in Europa te krijgen, keken Daan van de Broek en collega’s naar kerstavond, 24 december en specifiek naar het tijdstip 18 uur (Greenwich Mean Time), de tijd in Londen dus. Omdat kerstavond in veel landen het moment is waarop de kerst wordt gevierd. Ze bepaalden voor heel Europa de kans dat er specifiek op dat moment sneeuw ligt, en deden dat in de perioden 1951-1980 en 1991-2020. Door de kansen van die twee perioden van elkaar af te trekken, bepaalden ze de veranderingen in de loop van de tijd.

Wat je ziet, gaat vooral sterk omlaag. Dat begint in het zuiden van Zweden, maar deels ook in Finland en in de kustregio’s van Noorwegen. Ook Schotland laat een flinke afname zien, de rest van de Britse eilanden niet. Sterker nog, daar zijn zelfs regio’s die een kleine toename in de kans op sneeuw met kerst laten zien. Dat is niet vreemd en wordt door individuele gebeurtenissen beïnvloed. De kans op sneeuw met kerst is in die gebieden vrijwel nul. Als het dan toch een keer gebeurt, zoals in 2010 bijvoorbeeld, beïnvloedt zo’n gebeurtenis de kansverdeling sterk. Iets dergelijks zie je ook in het zuidwesten van Nederland gebeuren. Bij ons was het de sneeuw tijdens de kersten van 2009 en 2010 die de kans daar iets omhoog heeft gebracht.

De kansen op een Witte Kerst in de periode tussen 1991 en 2020 - Daan van den Broek

We zien in Europa vooral rode kleuren

Kijken we naar de rest van Europa, dan zien we vooral rode kleuren, met uitzondering steeds van de gebieden dichtbij zee, waar de kans al nul was en bleef. In Denemarken, Polen, Duitsland en in de landen Zuidoost-Europa is de kans op sneeuw met kerst fiks gedaald.

Advertentie

In sommige regio’s gaat het in 40 jaar tijd om een afname met 50 procent of meer. Delen van Polen, het zuiden van Duitsland, het westen van Hongarije en gebieden in het voormalige Joegoslavië springen eruit. Dat geldt ook voor het Centraal Massief in Frankrijk en voor delen van de Franse Alpen. In de hogere delen van de Alpen bleven de kansen gelijk.

De trend in de ontwikkeling van de kansen op een Witte Kerst in de periode van 1950 tot en met 2022 - Daan van den Broek

In de noordelijke helft van Scandinavië vriest het nog met kerst

Ook verder naar het noorden in Scandinavië zien we op de kaart geen veranderingen. Hoewel de klimaatverandering ook daar bezig is, liggen de temperaturen er rond de kerst in het algemeen nog wel beneden het vriespunt. En valt de neerslag er in de vorm van sneeuw.

Werk je de cijfers om naar een trend, dus naar een verandering in de kans op een sneeuwdek met kerst per periode van 10 jaar, dan zien we eenzelfde beeld. Met de sterkst negatieve trend in de al eerder genoemde gebieden. De toename van de kans op een Witte Kerst verdwijnt op deze manier uit het zuidwesten van Nederland, maar blijft in delen van het Verenigd Koninkrijk en Ierland zichtbaar. Dat wil niet zeggen dat die trend de komende tijd doorzet. Ook daar blijven de temperaturen stijgen en was de kans al heel klein. Dat zal natuurlijk ook zo blijven.

Ook de hoge toppen van Alpen en Pyreneeën zijn met kerst wit

Mocht je nu voor een Witte Kerst alsnog naar een andere plaats in Europa willen uitwijken, dan zijn de noordelijke helft van Scandinavië en de hoge delen van de Alpen en de Pyreneeën de plaatsen waar je vrijwel zeker sneeuw zult aantreffen. Ook IJsland is een optie.

In Nederland verloopt de kerst dit jaar koud en met lage gevoelstemperaturen, maar tegelijkertijd zonnig en diepgroen. En groen is bij ons natuurlijk de kleur van de meeste kersten.