30-Daagse (+): lange periode met koud weer

Foto boven: Wolken en zon boven Beugen - Henk Straatman

Het feit dat we vanaf morgen een langere periode met oostelijke tot noordoostelijke winden in gaan, is een mooi succes voor het lange termijnmodel van het ECMWF. Op een korte onderbreking in de dagen volgend op de SSW in eind november na, werd hier al weken lang op aangestuurd. Blijkbaar was de atmosfeer al lange tijd vastbesloten.

Tegelijkertijd moet worden gezegd, dat het wel één van de eerste keren is dat een door het model gedurende de wintermaanden gesuggereerde omslag, waarin de wind de oosthoek opzoekt en de temperaturen omlaag gaan, ook daadwerkelijk uitkomt. Hulde daarvoor.

Wolken en zon boven Beugen - Henk Straatman

Wordt het een serieuze winterperiode of niet?

De grote vraag is nu waar dit ons uiteindelijk gaat brengen? Wordt het een serieuze winterperiode, of blijft het bij een licht winters weertype, gedurende enige tijd? Van belang is dit wel, want op de achtergrond zien we ook veranderingen op gang komen.

Advertentie

Voorlopig is de poolwervel boven het arctische gebied nog minder krachtig dan gebruikelijk, een situatie die volgens de berekeningen van dit moment nog tot in de eerste week van januari zou moeten voortduren. Daarna wordt een opleving verwacht en gaan we in de poolwervel naar windsnelheden die duidelijk boven normaal moeten uitkomen. Vanaf dat moment is het wachten op een koppeling met de troposfeer eronder. Zodra die er is, lijkt er voor de winter geen kans meer. Vorig jaar was die situatie er ook, maar kwam de koppeling er nooit.

De NAO-index wordt opnieuw negatief

Een andere ontwikkeling van dit moment is dat de NAO-index, die nu nog door een positieve fase heen gaat, zeer binnenkort weer duidelijk negatief lijkt te worden. Dit duidt op drukstijgingen in de buurt van IJsland en Groenland en drukdalingen in de omgeving van de Azoren. Gedurende de wintermaanden is dit een verschuiving die kan helpen bij het optreden van winterweer. In mindere mate wordt ook de AO-index negatief, door drukstijgingen boven de noordpool.

Verder zien we dat de Hudsonbaai in Canada, door het zeer koude weer daar, nu eindelijk aan het dichtvriezen is. Maar ook dat de grote ijstekorten in het gebied tussen Spitsbergen en Nova Zembla nog steeds blijven bestaan. Voor wat de sneeuwbedekking op het noordelijk halfrond betreft, zijn er nog steeds grote tekorten aan de Europese zijde van Eurazië en in de westelijke helft van de Verenigde Staten, waar het nu ook erg warm is.

Later in de periode impulsen vanuit Rusland?

Toen we vorige week naar de kaarten keken, lag een langere periode met normale tot beneden normale temperaturen voor de hand. Eerst bij ons gebracht door een hogedrukgebied dat vanuit Scandinavië naar het westen de oceaan op trok. En later in de periode door hernieuwde hogedrukimpulsen, dit keer vanuit Rusland. Met name die laatste variant zou erg interessant zijn. Tussen beide perioden in mogelijk even wat vuiler winterweer met wind van zee en buien.

Advertentie

Hoe het er deze keer uitziet, bekijken we nu. En als altijd laten we ons daarbij leiden door de kaarten van het Europese model, wetend dat het GFS op dezelfde koers zit.

Week 1: van maandag 22 tot en met zondag 28 december

Oostelijke tot noordoostelijke wind
Nauwelijks neerslag
Geleidelijk kouder en licht winters

Het hogedrukgebied ten noorden van Nederland wordt ergens boven de Noorse Zee ingetekend en heeft uitbreidingen, zowel naar het oosten als naar het westen. Boven het westelijke deel van de Middellandse Zee is een sterk lagedrukgebied aanwezig.

Een straffe oostelijke wind voert geleidelijk koudere lucht aan. De eerste dagen zijn er nog wolkenvelden, later in de periode komt de zon er vaker door. Vooral vanaf de kerstdagen is het even behoorlijk koud met in de nachten vorst en overdag temperaturen van maar iets boven nul. Ook is de aangevoerde lucht droog, met lage gevoelstemperaturen.

Week 2: van 29 december tot en met 4 januari

Nog wat kouder
Later mogelijk een wind van zee
In dat geval ook winterse buien

In deze week wordt het hogedrukgebied verder naar het westen, in de buurt van IJsland ingetekend. Dit is de week waarin het Europese model voor de Benelux (met uitzondering van het westen en noorden van Nederland) en grote delen van Frankrijk en Duitsland een gemiddelde temperatuur berekent die tussen 3 en 6 graden beneden normaal ligt. Dat is een erg grote afwijking die we in deze verwachting zelden zien.

Het is niet ondenkbaar dat het inderdaad zover komt, maar een gevaar ligt ook op de loer. Namelijk dat van het te ver naar het westen opschuiven van het hogedrukgebied. Op tijd van duur zou de wind bij ons hierdoor van zee kunnen gaan waaien.

De hoofdberekening van het Europese model gaf dat gisteravond ook aan. De temperaturen zouden dan zeker overdag weer wat omhoog gaan. Tegelijkertijd wordt door een hogerop in de atmosfeer naar noord draaiende wind daar wel koudere lucht aangevoerd. Is dit inderdaad het geval, dan zou met een stroming van zee de kans op winterse buien ook toenemen.

Week 3: van maandag 5 tot en met zondag 11 januari

Aanhoudend koud en winters weer
Oostelijke tot noordoostelijke winden
Waarschijnlijk droog

Ook deze week lijkt het winterse weer in Nederland aan te houden. Nog steeds zien we in de berekening een groot hogedrukgebied met centra in de buurt van Groenland en boven het noordwesten van Rusland. In Nederland zou de wind oostelijk tot noordoostelijk moeten zijn. Nog steeds ook worden beneden normale temperaturen berekend, zo’n 1 tot 3 graden onder het gemiddelde. En dat niet alleen in de Benelux, maar in grote delen van Europa.

Is de wind bij ons inderdaad oostelijke tot noodoostelijk, dan blijft het droog. En is de enige vraag of er zon zal zijn, of dat steeds ook wolkenvelden overtrekken?

Week 4: van maandag 12 tot en met zondag 18 januari

Weinig verandering
Koud en winters weer
Oostelijke tot noordoostelijke wind

Ook in deze week lijkt het koude een winterse weer aan te houden. Het hogedrukgebied boven het noordwesten van Rusland breidt zich weer naar het westen uit, tot in de omgeving van IJsland en Groenland. Boven Zuid-Europa blijft de luchtdruk relatief laag.

Bij ons verandert weinig. De wind is oostelijke tot noordoostelijk en het lijkt deze hele week droog te blijven. Hopelijk doet de zon ook een beetje mee.

Week 5 en 6: van 19 januari tot en met 1 februari

Eerst aanhoudend koud en winters weer
Oostelijke winden, later wellicht zuidelijk
Uiteindelijk mogelijk zachter en wisselvalliger

In week 5 lijkt het belangrijkste hogedrukgebied nog steeds boven Scandinavië te liggen. Bij Groenland daalt de luchtdruk. In onze omgeving is de invloed van het hogedrukgebied nog sterk genoeg om het koude en winterse weer met oostelijke winden te laten aanhouden.

In week 6 wordt het spannender. We zien hoe de luchtdrukdalingen zich naar het zeegebied bij IJsland, Schotland en ook naar onze omgeving uitbreiden. Tegelijkertijd trekt de hogedruk boven Scandinavië zich wat naar het noodoosten terug. We komen in Nederland hierdoor meer op de rand van de kou te liggen, en mogelijk komt zachtere lucht er later in de periode in. Dat zou dan ook een overgang naar wisselvalliger weer opleveren. Maar dit is natuurlijk nog ver weg.

Samenvattend

De verwachtingen zien er koud uit, en dat gedurende een langere periode die zich – op basis van de berekeningen uit deze modeluitdraai – tot over de hele januarimaand zouden kunnen uitstrekken. Met steeds hogedruk ten noorden van Nederland, oostelijke tot noordoostelijke winden en vaak droog en winters weer. Alleen in week 2 zou er een periode met wind van zee en een paar winterse buien tussen kunnen zitten, zo zien we ook in andere berekeningen.

Pas tegen het einde van de periode wordt mogelijk de invloed van de sterker wordende poolwervel zichtbaar, in de vorm van een oplevende depressieactiviteit op de oceaan. Dan komen we geleidelijk aan de rand van het koude gebeid uit en ligt een omslag naar wisselvalliger en ook zachter weer op de loer. Maar dan kijken we ook wel heel erg ver vooruit.

Eerst maar eens zien of de al zo lang verwachte koude periode ook echt een beetje uit de verf komt. Want dat is iets, wat in het nieuwe klimaat heel lastig te realiseren is, zo weten we.