30-Daagse (+): aan de koude kant van de wintergrens?

Foto boven: Deze houten schaats zakt in Roodeschool al niet meer door het ijs - Jannes Wiersema

Door het licht winterse weer van de laatste dagen heeft november een deel van zijn zachte glans verloren. We koersen op een eindtemperatuur van gemiddeld 7,5 graden af, een half graadje meer dan normaal en goed voor een top-25 plaats in de ranglijst.

Intussen blijft het spannend. Nog altijd zit er een vroege SSW in de kaarten. Mogelijk al rond 24 november en anders op 28 of 29 november. Hoewel de poolwervel daarna weer aan kracht wint, lijkt hij nog lange tijd een stuk minder sterk dan gebruikelijk te blijven.

Deze houten schaats zakt in Roodeschool al niet meer door het ijs - Jannes Wiersema

De poolwervel moet zijn invloed nog veroveren

Dat gebeurt in een periode waarin de poolwervel zijn greep op de ontwikkelingen in de onderliggende troposfeer hoe dan ook nog moet veroveren. In de eerste delen van de winter beïnvloeden de gebeurtenissen in de troposfeer de ontwikkeling van de poolwervel erboven meer dan andersom. Het duurt meestal tot in de loop van december voordat die situatie is omgekeerd. Met de zwakke poolwervel van nu kan dat ook nog best langer duren.

Advertentie

Het is dan ook niet voor niets dat we op de weerkaarten vrijwel voortdurend een strijd om de macht zien tussen lagedrukgebieden van de oceaan en hogedrukgebieden, de ene keer in het hoge noorden of op de oceaan, en daarna weer boven het Europese continent.

Volgende week lijken we weer zo’n strijd tussen de oceaan en een continentaal hogedrukgebied te krijgen. Met op dit moment een nog tamelijk onzeker uitkomst. Het is overigens niet vreemd om tijdens de SSW op een periode met zachter weer te zien. Dat zou niet ongebruikelijk zijn.

Wachten op de gevolgen van de SSW

Vervolgens is het wachten op het moment waarop we de gevolgen van de SSW ook in de troposfeer gaan merken. Niet zelden gebeurt dat met zo’n vroege instorting van de poolwervel al in de decembermaand. Maar er zijn ook voorbeelden waarin we langer moesten wachten.

Kijken we naar de verwachte ontwikkeling van de AO- en NAO-index, dan zien we dat beide eerst even positief lijken te worden, ten teken van die mogelijke periode met zachter weer. Even later wordt voor beide indices echter ook alweer een daling verwacht. Dat laat mooi de spanning voor de komende periode zien. De weerkaarten zullen nog wel even blijven klapperen.

Advertentie

Week 1: van maandag 24 tot en met zondag 30 november

Waarschijnlijk overgang naar wisselvalliger weer
Zuidelijke tot zuidwestelijke wind
Temperatuur eerst beneden, later geleidelijk boven normaal

Een hogedrukgebied, dat van het zeegebied bij de Azoren naar het oosten trek en boven Spanje en Portugal terechtkomt, heeft een uitloper die Nederland eerst vanuit het noordwesten nadert, en vervolgens langzaam naar het zuidoosten passeert.

Tegelijkertijd worden lagedrukgebieden op de noordelijke delen van de oceaan steeds actiever (zie ook de dan positieve NAO-index). Daardoor stelt zich in de tweede helft van de week een zuidwestcirculatie in die af en toe storingen onze kant op brengt. Het wordt dan wisselvalliger en zachter met temperaturen die boven normaal uitkomen.

Helemaal zeker is deze ontwikkeling niet. Er blijft een groepje ter grootte van ongeveer een kwart van de berekeningen over dat het hogedrukgebied boven het Europese continent meer tegengas laat geven. In dat geval is de wind zuidoostelijker, is het droog en blijft het kouder.

Week 2: van maandag 1 tot en met zondag 7 december

Mogelijk saai en somber inversieweer
Wind uit richtingen tussen zuid en oost
Normale tot beneden normale temperaturen

Het nieuwe hogedrukgebied boven Centraal-Europa wordt iets noordelijker berekend. Nederland komt er ook onder terecht. Bij ons zou een drukverdeling als deze een zuidoostelijke wind kunnen opleveren. Een periode met inversieweer ligt dan op de loer, zoals we die vorig jaar in december en januari ook vaak hebben doorgemaakt.

Mochten deze kaarten uitkomen, dan valt het weer wellicht tegen, is er vrij veel bewolking en zijn de temperaturen weliswaar niet winters, maar toch aan de lage kant voor de tijd van het jaar.

Week 3: van maandag 8 tot en met zondag 14 december

Niet alleen inversieweer, mogelijk ook wat meer zon
Een meest oostelijke wind
Mogelijk koudere nachten

De kern van het hogedrukgebied wordt nog wat noordelijker ingetekend en komt voor de zoveelste keer in de verwachting boven Scandinavië uit. Eerst zien, dan geloven is hier het devies. Het is al zo vaak verwacht en zo weinig uitgekomen.

Dat het hogedrukgebied een rol zal blijven spelen, ligt voor de hand. Maar waar het precies ligt, weten we tegen die tijd pas. Zou er een wat sterkere oostenwind komen, dan krijgen we wellicht vaker de zon te zien en kunnen de nachten kouder uitpakken. Verder weinig verandering.

Week 4: van maandag 15 tot en met zondag 21 december

In de loop van de periode mogelijk (winterse) neerslag
Nog steeds een oostelijke tot zuidoostelijke wind
Beneden normale temperaturen

Terwijl het hogedrukgebied nog wat noordelijker boven Scandinavië wordt ingetekend, komen lagedrukgebieden op de oceaan met hun uitlopers vanuit het zuidwesten ook dichterbij. Zou dit zo uitkomen (grote twijfels) dan zou dit de spanning in het weer terug brengen.

Met een overgangszone tussen koude lucht en zachtere dichtbij en de wind bij ons in de oosthoek tot zuidoosthoek zou je in de loop van deze periode ook aan dikkere wolken en (winterse) meerslag kunnen denken. Met Nederland nog steeds aan de koude kant.

Week 5 en 6: van 22 december tot en met 4 januari

Status quo houdt aan
Kans op (winterse) neerslag
Beneden normale temperaturen

De status quo lijkt, als deze berekeningen uitkomen (en nogmaals: grote twijfels daarover), in tact te blijven. Met Nederland steeds aan de koude kant van de overgangszone, maar die overgangszone wel dichtbij. In dat geval zou het aan de wisselvallige kant blijven met kans op (winterse) neerslag, maar ook betere en drogere perioden tussendoor.

Samenvattend

Dat de berekening voor de lange termijn met een patstelling op de proppen komt, is goed te begrijpen. Onzeker is echter hoe die eruit komt te zien.

Een situatie waarin een continentaal hogedrukgebied de strijd aangaat met actieve depressies op de oceaan ligt meer voor de hand dan de nu door de Europese berekening voorgespiegelde situatie met de wintergrens steeds in de buurt. Maar we laten ons graag verrassen.