Wat is er nodig om het in Nederland te laten sneeuwen?

Foto boven: Dikke sneeuw - Jannes Wiersema

Met het kouder worden van de bovenlucht neemt de kans op sneeuw in Nederland vanaf komende vrijdag toe. Maar wat is er nog meer nodig om het te laten sneeuwen?

Interessant om te weten is dat wereldwijd ongeveer 70 tot 80 procent van de neerslag als sneeuw begint. Zo’n 20 tot 30 procent ontstaat volledig als vloeibare neerslag in ‘warme wolken’. Hierbij kun je denken aan motregen. De processen die aan de basis liggen van de vorming van motregen in een warme wolk en sneeuw in koude wolken(toppen) zijn totaal verschillend.

Ook in de tropen begint meer dan de helft van neerslag als sneeuw

In de tropen zijn er veel warme wolken. Naar zelfs daar begint de helft tot tweederde van de regen als sneeuw (in de koude toppen van buienwolken). Op middelbare en hoge breedten is dit meer dan 90 procent. Zo speelt sneeuw iedere dag een grote rol.

Advertentie

Kijk je naar de hoeveelheid neerslag die als sneeuw de grond bereikt, dan is het beeld heel anders. Grofweg 75 tot 80 procent van de neerslag op aarde komt als regen beneden. Sneeuw maakt 5 tot 10 procent van dat totaal uit. Voor hagel, ijzel, natte sneeuw, korrelhagel en ijsregen blijven zo hele kleine percentages over. Die komen veel minder voor. Ook al begint veel neerslag dus als sneeuw, het meeste komt als regen aan de grond.

Bij ons is sneeuw bepaald niet alledaags

Ook in Nederland is sneeuw op de grond bepaald niet alledaags. De meeste neerslag in onze winters valt als regen. We kijken er steeds meer van op als dat een keer sneeuw is. Onze ligging, dichtbij de warme Noordzee en ook niet heel ver van de warme oceaan heeft daar alles mee te maken. En de voornamelijk zuidwestelijke wind die in Nederland waait.

Naar wat is er nu voor nodig om de sneeuw wel aan de grond te krijgen, zoals vanaf vrijdag lijkt te gaan gebeuren? Koude lucht, zullen de meeste denken. En dat is natuurlijk de essentie. Hoe kouder de lucht is, hoe makkelijker sneeuwvlokken de grond zullen bereiken. Maar er is nog wel iets meer over te vertellen, en dat zullen we in dit verhaal dan ook doen.

Een voldoende koude luchtkolom is essentieel

Om sneeuw vanuit hoog in de lucht aan de grond te laten komen, moet de temperatuur van de hele luchtkolom in ieder geval rond nul graden liggen, of lager. Vooral het laatste stuk, tussen de wolk en de grond is natuurlijk belangrijk. Daarboven lukt in de winter meestal wel.

Advertentie

Ook is het belangrijk dat de temperatuur aan de grond laag genoeg is. De bovengrens ligt wel bij 2 en in intensieve neerslag 3 graden. Lager is natuurlijk beter. Ook helpt een koude ondergrond, zoals we die toevallig ook nu (door de vorst tijdens de kerstdagen) hebben.

Ook de intensiteit van de neerslag speelt een rol

Verder speelt de intensiteit van de neerslag een rol. Motsneeuw zal makkelijker smelten dan grote, droge vlokken. Hoe heviger de neerslag, des te groter de kans op sneeuw.

Ook speelt de luchtsoort waarin we ons bevinden een rol. Arctische lucht is kouder dan polaire, continentale lucht is droger dan lucht die via de Noordzee wordt aangevoerd. In droge lucht kunnen sneeuwvlokken zich door te verdampen makkelijker op temperatuur houden.

Droge lucht koelt sneeuwvlokken beter dan vochtige lucht

Die ‘koeling’ werkt bij een lage luchtvochtigheid beter dan bij een hoge luchtvochtigheid. De natteboltemperatuur (de temperatuur die je op een thermometer afleest nadat je het reservoir ervan nat hebt gemaakt en je dat vocht vervolgens laat verdampen) geeft een goede indicatie. Ligt die onder nul, dan is de sneeuwkans groot. Hoe hoger, des te kleiner de kans op sneeuw.

Wat verder helpt, is als er weinig wind is. Dan is er minder menging met eventueel nabije warme lucht. Ook kan de luchttemperatuur tijdens neerslag makkelijker dalen, een vorm van afkoeling kan ervoor zorgen dat regen in sneeuw overgaat. Verder helpt het als de neerslag gedurende de (koudere) nachtelijke uren valt, of als al een sneeuwlaag aanwezig is.

Aan alle voorwaarden wordt vanaf komende vrijdag voldaan

Zo is sneeuwval in Nederland dus meestal een combinatie van een koude bovenlucht, voldoende intensieve neerslag, een al afgekoelde bodem en een voldoende droge luchtsoort (met dauwpunten en natteboltemperatuur het liefst onder nul).

Kijken we naar de situatie vanaf komende vrijdag, dan wordt aan elk van die voorwaarden feitelijk voldaan. Het is dan ook niet voor niets dat het KNMI vanochtend op zijn site gewag maakte van de mogelijkheid dat zich vanaf dan regionaal een sneeuwdek gaat vormen.