Kouder weer: de vlag kan nog niet uit

Foto boven: Op Texel regende het vanochtend - Frans Alderse Baas

Hoewel winterminnend Nederland ernstig aan een verzetje toe is en we een periode met kouder weer in zicht hebben, is er nog geen reden om echt te juichen. De in het nieuwe klimaat gebruikelijke vijanden van kou liggen ook nu alweer op de loer, en met name de berekeningen van het Europese model zijn vanochtend warmer geworden.

Het moet allemaal heel precies vallen, wil de winter echt een entree kunnen maken. We weten nu dat er vanaf zaterdag een oostenwind komt. En dat voor langere tijd.

Op Texel regende het vanochtend - Frans Alderse Baas

Echt koudere lucht blijft nog op afstand

Advertentie

De eerste uitdaging is dan de aanvoer van echt koudere lucht. Kijken we naar het oosten, dan moeten we voor vorst een behoorlijk eindje Rusland in. Ook in Moskou was het vanochtend niet kouder dan slechts 0 graden. Onder een wolkendek. Dat belooft niet veel.

Vorst in onze omgeving lukt beter als het helder is. Wolken werken als een dekentje boven het aardoppervlak. Doordat de – in de basis warmere – lucht van tegenwoordig, door het ook warmere oppervlaktewater, in de winter vochtiger is dan vroeger, zijn er tijdens rustige weersituaties ‘s winters vaak nogal wat wolken. We hebben dat deze maand ook in Nederland weer volop kunnen merken. Het was vaak grijs en donker buiten.

De route naar de brongebieden is geplaveid met wolken

Als je op satellietbeelden naar het oosten kijkt, dan is de route naar Moskou geplaveid met laaghangende wolken. Aan die bewolking zitten we, op het moment dat de wind oostelijk wordt, dus nog wel een tijdje vast. Pas in de tweede helft van volgende week, als echt drogere lucht ons land zou kunnen bereiken, wordt het wellicht wat zonniger. Maar dat duurt nog even.

Om het bij ons echt te laten vriezen, zou een koude bovenlucht ook welkom zijn. Die krijgen we voorlopig niet. Kijk je naar de temperaturen, zoals die voor een hoogte van 1500 meter worden berekend, dan gaan die – terwijl de wind naar het oosten draait – in eerste instantie alleen maar omhoog. Maandag stijgt het kwik in dat deel van de atmosfeer tot 6 graden boven nul, pas aan het einde van de dinsdag wordt een daling tot 0 graden verwacht.

Advertentie

Het wordt maar heel geleidelijk kouder

Op normale hoogte van anderhalve meter kan het maandag en dinsdag nog makkelijk 5 of 6 graden worden. In de nachten vriest het niet, en dat komt door de combinatie van een sterke oostenwind en de aangevoerde bewolking. De sterke wind zorgt ervoor dat de koudere lucht aan de grond wordt gemengd met de warmere erboven. En de wolken zijn er weer de oorzaak van dat uitstraling nauwelijks zijn werk kan doen. Zo is het dan allemaal weinig spectaculair.

Die wind is dus ook een ding, want eigenlijk te sterk om het echt af te laten koelen, en dat dan weer vooral doordat de bovenlucht niet koud genoeg is. Tijdens de kerstdagen lijkt het allemaal wel iets gunstiger te worden. Niet alleen worden de temperaturen op een hoogte van 1500 meter dan wat lager berekend, ook zou de aangevoerde lucht droger kunnen worden, met dan een toenemende kans op opklaringen. Het blijft nog wel steeds stevig waaien.

Na de kerst neemt de onzekerheid toe

In de periode na kerst zien we de onzekerheid toenemen. Vooral op wat grotere hoogte in de atmosfeer worden de lijntjes dan flink uit elkaar berekend. Er zijn heel koude opties, maar ook behoorlijk zachte. En het grootste deel van de berekeningen is middelmatig.

De hoofdberekening van het Europese model laat de bovenlucht, door de vorming van een sterk hogedrukgebied boven Scandinavië en de daarmee gepaard gaande daalbewegingen in de atmosfeer (die de lucht opwarmen), maar ook door het gebrek aan aanvoer van koudere lucht vanuit het oosten, zelfs flink warmer worden. Daarmee raakt het grote doel uit zicht.

De oostenwind verdwijnt op termijn alweer

Een laatste addertje onder het gras is dat de berekening van vanochtend de oostelijke wind vanaf ongeveer 29 december ook weer voor een meer westelijke wind inruilt. Dit terwijl de bovenlucht dan wel afkoelt, tot rond -5 graden op 1500 meter. Met potentie voor lager.

Waarschijnlijk komt het hogedrukgebied dan op de oceaan terecht, met in de hogere delen van de atmosfeer een naar noord draaiende wind. Op leefhoogte zou het zo wisselvalliger worden, met een grotere kans op winterse buien en kwakkelende temperaturen.

Voorlopig niet meer dan licht winters weer

Gooi je dit allemaal op een hoop, dan is het meest voor de hand liggende scenario vooralsnog (en er kan altijd van alles veranderen) een periode met licht winters weer, vanaf de kerstdagen. Met in de nachten meest lichte vorst en overdag temperaturen iets boven nul. Tegen het einde van de periode dan aanhoudend vrij koud, maar een toenemende kans op winterse buien.