Kou bleek taaier, belangrijk voor komende periode

Foto boven: Spekgladde perrons vanochtend in Vlaardingen, door een ijzelbui - Jelmer van der Graaff

De laatste week van december is vooral in het midden en zuiden van het land behoorlijk koud verlopen. Kouder ook dan zich voorafgaand, rond de kerstdagen liet aanzien. Vooral de nachten waren stukken kouder. Het kwam makkelijk tot vorst.

Doordat veel winterweer zich de afgelopen jaren vooral virtueel op de weerkaarten afspeelde en veel minder in de werkelijkheid, was de teleurstelling onder liefhebbers van winterweer – toen het koudere weer rond de kerstdagen zich aandiende – meteen al niet van de lucht. Want de vorst was nog niet begonnen, of in de verwachtingen ook alweer beëindigd. Voor De Bilt, Deelen, Twenthe, Gilze-Rijen en Maastricht zochten we uit hoe het precies is gegaan.

Spekgladde perrons vanochtend in Vlaardingen, door een ijzelbui - Jelmer van der Graaff

Kou bleek taaier dan verwacht

De werkelijkheid was dat de kou veel taaier bleek dan verwacht. Kijk je naar een station als de vliegbasis Twenthe bij Enschede in het oosten van het land, dan bedroeg de gemiddelde temperatuur daar sinds 24 december -1,5 graden. Tot en met de afgelopen nacht vroor het er 8 nachten op rij, waarvan 4 keer matig. Slechts één van de 7 volledige dagen sinds 24 december liet er geen gemiddelde temperatuur beneden het vriespunt zien.

Advertentie

Deelen bij Arnhem was daarna het koudst met over dezelfde periode gemiddeld -0,7 graden, 8 vorstdagen en 5 nachten met matige vorst. Maastricht kwam op een gemiddelde temperatuur van -0,44 graden uit, 8 vorstdagen en 3 nachten met matige vorst.

De Bilt bleef als enige gemiddeld boven nul

Gilze-Rijen liet een gemiddelde temperatuur van precies 0,0 graden zien met 8 vorstdagen en 3 nachten met matige vorst. En De Bilt was het enige station dat sinds 24 december met +0,4 graden boven nul bleef. Het KNMI noteerde 8 vorstdagen en 1 nacht met matige vorst.

De meeste weermodellen hebben vooral de laatste koude nachten duidelijk onderschat. Het Harmonie-model zat er nog het dichtste op, maar was voor met name de laatste twee nachten ook aan de warme kant. Het Amerikaanse liet in die nachten helemaal geen vorst zien, het Europese een beetje. De werkelijkheid is dat het de afgelopen nachten steeds ergens in het land tot matige vorst kwam. En dat hadden we van tevoren niet gedacht.

Ook van belang voor de komende periode

Het is ook iets om mee te nemen naar de periode die op komst is. Vanaf nieuwjaarsdag stroomt lucht over ons land uit die vooral in de bovenlucht bijzonder koud is, en dan met name komende vrijdag, zaterdag en zondag. Met op een hoogte van ruim 5 kilometer temperaturen die steeds tussen 35 en 40 graden onder nul liggen. Het is een situatie die een stroom aan winterse buien oplevert die regionaal tot de vorming van een sneeuwdek gaan leiden.

Advertentie

Klaart in een situatie, zoals geschetst, in de nacht eens op – boven een sneeuwdek – en valt de wind een tijdje weg, dan vriest het natuurlijk nog veel makkelijker dan in de afgelopen nachten – zonder sneeuw – al is gebeurd. En zit je zomaar eens aan strenge vorst.

Het in de nachten zomaar ineens erg koud worden

Het Europese model is tot nu toe het enige geweest dat dergelijk koude nachten in zijn hoofdberekening voor de komende week af en toe liet zien, om er in een volgende run ook weer net zo makkelijk vanaf te stappen. Het Amerikaanse model laat ook tijdens de periode met ijskoude bovenluchten in de nachten maar weinig vorst zien.

Het hangt ook allemaal sterk van de details af. Maar vallen die ergens toevallig een keer goed, dan moeten we er in de periode vanaf vrijdag dus ook niet raar van opkijken als het ergens in het land zomaar ineens en (op basis van de modellen onverwacht) heel koud wordt.