Kleine uitbraak tornado’s treft onder meer Friesland

Foto boven: De tornado boven het Prinses Margrietkanaal tussen Woudsend en idskenhuizen - Thea de Jong

Er heeft zich gistermiddag en -avond in het noordwesten van Europa een kleine uitbraak van tornado’s voorgedaan. Ook in Nederland werden ze gezien: in Friesland een flinke en een kleinere in Groningen. In Frankrijk richtte een tornado bij Parijs flinke schade aan, in België trok een tornado door Assenede, niet ver van de Zeeuwse plaats Sas van Gent.

Het was al dagen duidelijk dat er een flinke weersomslag aan zat te komen. Daar waar het de afgelopen tijd onder invloed van een hogedrukgebied juist erg rustig was in Nederland, zorgde een lagedrukgebied, dat via het zuiden van Engeland en het Kanaal onze kant op kwam, gisteren in het noordwesten van Europa voor de nodig onrust.

Vochtige en erg zachte lucht

Eerst trok in de ochtend een gebied met regen naar het noordoosten weg. Daarna voerde een sterke zuidelijke wind, die aan zee krachtig was, vochtige en behoorlijk zachte lucht aan. In het zuidoosten van het land steeg de temperatuur daarin tot 19 graden.

Advertentie

In de tweede helft van de middag en in de avond ontwikkelden zich boven Frankrijk en België diverse regen- en onweersbuien, die in de sterke bovenluchtstroming snel naar Nederland werden getransporteerd. De situatie leek op die van 3 november 2013 toen er in Nederland ook een kleine uitbraak van tornado’s was en onder meer Wijk bij Duurstede en Arnhem door enkele windhozen werden getroffen. Ze werden veroorzaakt door zogenoemde ‘lowtopped supercells’, die ontstaan in een dynamisch zeer actieve atmosfeer.

Atmosfeer bulkte van de energie

Ook gisteren hadden we met een atmosfeer te maken die bulkte van de energie. Vooral in de onderste honderden meters was er sprake van sterke windschering, een wind die draaide en sterk toenam met de hoogte. Luchtbellen die in een dergelijke atmosfeer opstijgen, worden hierdoor gedwongen om te gaan roteren. Op die manier krijg je supercells, die van zichzelf niet heel zwaar zijn (doordat ze – vergeleken met hun collega’s in de zomer – maar een lage wolkentop hebben), maar wel over voldoende rotatie en energie beschikken om tornado’s te fabriceren. En dat gebeurde gisteren dan ook op diverse plaatsen.

Rond 17.30 uur was de omgeving van Parijs aan de beurt. Daar richtte een tornado flinke schade aan. Enkele hijskranen werden omvergeblazen. Iets eerder, rond 17 uur trok een supercell, die in het Belgische Assenede een tornado veroorzaakte. Zeeland in. Ook hier was op radarbeelden de karakteristieke vorm van de bui zichtbaar, die bij een supercell hoort.

Advertentie

Omstreeks 18.45 uur was Friesland aan de beurt

Omstreeks 18.45 uur trok een supercell door Friesland. Thea de Jong uit Woudsend was voor haar werk onderweg en reed op dat moment toevallig in de buurt van Spanneburg. Ze vond de lucht op dat moment imposant en besloot de auto langs de kant van de weg te zetten. Korte tijd daarna kwam de tornado uit de wolk omlaag.

De slurf volgde het Prinses Margietkanaal, richting de Kûfurd, een meer dat bij het plaatsje Teroele begint. Het vanuit het kanaal opspattende water, dat door de tornado veroorzaakt werd, was goed te zien, vertelt ze. De slurf bleef een tijdje aan de grond. Doordat de tornado de weg van de minste weerstand koos en op het water bleef, was van schade geen sprake. Er zijn ook geen schademeldingen geweest, al zag de tornado er best indrukwekkend uit.

Ook vanuit Groningen werd een tornado gezien

Ook vanuit Groningen-stad werd uiteindelijk nog een kleine tornado gezien. Daarvan is niet bekend of de slurf ook de grond getroffen heeft. Zo bestond de kleine uitbraak van tornado’s boven Noordwest-Europa dus uit mogelijk vier, maar wellicht ook nog meer waarnemingen. Uitbraakjes als deze doen zich in de herfst wel vaker voor, zeker als in de onderste delen van de atmosfeer van sterke windschering sprake is. Gisteren was dat duidelijk het geval. En dan zijn extreme temperaturen helemaal niet nodig om het zover te laten komen.

Voor Friesland was het overigens de tweede tornado in korte tijd. Op woensdag 3 september was er ook één, door weervrouw Tjitske Wiebenga van Omroep Fryslân vastgelegd. Zij heeft ook bij de totstandkoming van dit verhaal essentiële informatie geleverd, waarvoor heel veel dank!