Hoe warmte meer regen brengt en de Sahara groen maakt

Foto boven: Aan de totstandkoming van een groene buffer in de Sahel wordt al gewerkt - Agenzia Dire

De Sahara is een eindeloze zee van zand, golvend onder een zon die nooit lijkt te wijken. Het is een plek waar de lucht zindert en regen zo zeldzaam is dat elke druppel bijna heilig aanvoelt. Slechts 7,6 centimeter regen per jaar valt hier, nog geen tiende van wat er in een jaar bij ons in Nederland uit de lucht komt.

Maar stel je nu eens iets onvoorstelbaars voor: een Sahara die groener wordt. Door meer regen. Een met meer leven. Meer wolken ook aan de hemel en minder stof aan de grond. Dat klinkt vreemd. Toch voorzien wetenschappers dat het die kant op kan gaan.

Aan de totstandkoming van een groene buffer in de Sahel wordt al gewerkt - Agenzia Dire

Een nattere toekomst voor het droogste land

Onderzoekers van de Universiteit van Illinois Chicago (UIC) hebben een verrassende ontdekking gedaan. Volgens hun studie, gepubliceerd in Climate and Atmospheric Science, zou de Sahara tegen het einde van deze eeuw tot 75 procent meer regenval kunnen krijgen dan nu. Dat lijkt een omkering van de natuurwetten. Hogere temperaturen en meer regen? En toch klopt het.

Advertentie

Het geheim zit in de warmte zelf. Een warmere atmosfeer kan meer waterdamp vasthouden. Dit betekent dat er, als hete luchtstromen en temperatuurverschillen toeslaan, ook meer vocht kan condenseren. En er dus meer regen kan vallen.

Veertig verschillende modellen

In hun onderzoek gebruikten de wetenschappers 40 verschillende klimaatmodellen om de regenval tussen 2050 en 2099 te simuleren, in vergelijking met de periode 1965–2014. En bijna al die modellen vertelden hetzelfde verhaal: de Sahara wordt natter.

Dit gebeurt niet alleen daar trouwens. Ook het zuidoosten van Afrika zou 25 procent meer regen kunnen krijgen, en de centrale en zuidelijke delen van het continent 17 procent meer. Alleen in het uiterste zuidwesten wordt het droger, met een geschatte afname van 5 procent.

De paradox van de regen in de woestijn

Hoofdonderzoeker Thierry Ndetatsin Taguela, klimaatonderzoeker aan de UIC, noemt het een ‘klimatologische paradox’. Want wat betekent het als een van de droogste plekken op aarde opeens vochtiger wordt?

Advertentie

‘De veranderingen in regenpatronen zullen miljarden mensen raken,’ zegt hij. ‘Binnen én buiten Afrika. Van waterbeheer tot landbouw, alles zal zich moeten aanpassen.’

Toch blijft het beeld onzeker. Niet alle modellen zijn het eens over de exacte hoeveelheid regen. Wat ze wél gemeen hebben, is de trend: de Sahara wordt natter en de lucht erboven verandert van gortdroog naar dynamisch.

Een groene droom, of een tijdelijke illusie?

Een nattere Sahara betekent niet dat we binnenkort palmbomen en rivieren in de woestijn zullen zien. Maar het laat wel zien dat klimaatverandering niet overal op dezelfde manier toeslaat. Waar sommige gebieden droger en dor worden, kan elders het tegenovergestelde gebeuren, juist door diezelfde opwarming.

Het is een van die contra intuïtieve waarheden van de natuur: warmte kan de lucht vochtiger maken, en vocht in de lucht brengt regen. Toch is die regen niet louter een zegen. Meer vocht kan ook leiden tot plotselinge overstromingen, erosie en instabiele ecosystemen.

De les van het zand

‘Om te overleven in deze nieuwe werkelijkheid,’ zegt Taguela, ‘moeten we begrijpen welke mechanismen achter de dynamiek van het weer zitten. Alleen dan kunnen we strategieën ontwikkelen om natte én droge toekomstscenario’s aan te kunnen.’

De Sahara lijkt dan misschien het toonbeeld van droogte, maar zelfs zij is niet onaantastbaar. Onder haar zinderende hitte roert zich iets. Een belofte, of een waarschuwing, in de vorm van wolken die zich vormen aan de horizon. En misschien, heel misschien, fluistert het zand al zachtjes: ‘Er komt regen aan.’