Minder dreiging van warme Middellandse Zee dan vorig jaar

Foto boven: Zeemist op de Middellandse Zee bij Marbella - Reinout van den Born

Leek het warme water van de Middellandse Zee vorig jaar rond deze tijd een tikkende tijdbom, dit jaar voelen de omstandigheden – ondanks de recordwarme zomer die voorafging – in elk geval in het zuiden van Spanje minder dreigend aan.

Toen ik vorig jaar in september aan de Spaanse zuidkust was, was de luchtvochtigheid er dermate hoog dat de warmte erg onaangenaam aanvoelde, ook al waren de temperaturen overdag zo op het oog helemaal niet extreem. Het werd dagelijks 27 of 28 graden. Wel was het zo dat de temperaturen in de nacht moeite hadden om beneden 20 graden uit te komen.

Zeemist op de Middellandse Zee bij Marbella - Reinout van den Born

Binnenland nog erg heet, kust eerder aangenaam

Nu ben ik er weer. Terwijl het in het binnenland heet is, met zaterdag in Andalusië nog temperaturen tussen 37 en 38,5 graden, voelt het aan de kust allemaal wat aangenamer aan. Overdag wordt het meestal niet warmer dan een graad of 27, in de nachten hebben we nu minimumtemperaturen tussen grofweg 16 en 19 graden. Met de ramen open is het ’s nachts toch aangenaam genoeg om de airco niet aan te hoeven hebben.

Advertentie

Het opvallendste is het verschil in luchtvochtigheid. Lag die vorig jaar om deze tijd bijzonder hoog, dit jaar lijkt hij een stukje lager. Het is een behoorlijk verschil. Voor herfstbegrippen was het hier de afgelopen dagen ongewoon helder. Meerdere dagen achtereen konden we niet alleen Gibraltar, maar ook flinke delen van de Afrikaanse kust duidelijk zien liggen. Normaal lukt dat alleen tijdens het voorjaar. Nu gebeurt dat dus ook in de septembermaand.

Zeemist komt het land op - Reinout van den Born

Inmiddels is de situatie veranderd en heeft zich boven het relatief koude zeewater zeemist gevormd, die in de heersende wind steeds weer het land probeert op te komen. Zeemist ontstaat in een koude laag aan de grond en met een erg warme luchtlaag daar direct boven. Aan die voorwaarden wordt in deze omgeving zelfs in de herfst af en toe voldaan.

Het zeewater is deze keer relatief koud

De aangenamere temperaturen aan de kust hebben met het relatief koude zeewater te maken. Opvallend genoeg is de temperatuur ervan aan de zuidkust met tussen 18 en 20 graden zelfs een fractie lager dan normaal in deze tijd van het jaar. En dat ondanks het zomerse weer.

Voor het hele Middellandse Zeebekken geldt dat de watertemperaturen gemiddeld een stuk lager zijn dan vorig jaar rond deze tijd. Lag de temperatuur van de Middellandse Zee toen op 28 graden, nu is dat 26,5 graden. Dat is nog altijd bijna 2 graden hoger dan gebruikelijk, maar toch een stuk minder extreem dan in 2024. Het verschil is groot genoeg om het te voelen.

Advertentie

Zeemist vanuit de baai bij Málaga trekt het land op en neemt ook het vliegveld in bezit - Tycho van den Born

Er is in de zomer behoorlijk wat wind geweest

Aan de luchttemperaturen kan het de afgelopen maanden niet hebben gelegen dat het zeewater nu minder warm is dan in dezelfde periode vorig jaar. De veranderingen moeten een andere oorzaak hebben gehad. Een volgende ‘verdachte’ zou de wind kunnen zijn. Die heeft vooral boven het deel van de Middellandse Zee tussen Spanje enerzijds en de eilanden en Italië anderzijds nu en dan flink geblazen, als de Mistral weer eens doordrong, Zo’n sterke wind boven zee veroorzaakt veel menging van het warme bovenin en het koudere water eronder.

Verder heeft het in en rond Italië de afgelopen tijd ook al een aantal malen fiks geregend. Ook die weersomstandigheden zullen een temperende invloed op de watertemperaturen hebben gehad. En zelfs aan de zuidkust heeft het af en toe flink gewaaid, zo lieten de metingen van ons eigen weerstation zien. Het zeewater hier is daardoor nu zelfs een fractie kouder dan normaal.

Het zeewater lijkt een fractie lager te staan

Het grappige van de verschillen met vorig jaar is dat het zeewater dit jaar ook een fractie lager lijkt te staan. Warm zeewater zet uit, wat het niveau van het zeewater in de Middellandse Zee iets omhoog brengt. Dat ‘extra’ water kan er niet uit, doordat de (duidelijk koudere) Atlantische Oceaan bij de Straat van Gibraltar tegendruk biedt en daar juist water het bekken van de Middellandse Zee laat binnenstromen. Het zeewater aan de zuidkust stond vorig jaar dan ook erg hoog; zo hoog dat een strandtent hier dichtbij gewoon natte voeten kreeg. Dit jaar is aan de voorzijde van dezelfde strandtent (en ook verderop) weer een iets breder strand te zien.

Het strand voor strandtent Hipopotamos nu - Reinout van den Born

Het strand voor dezelfde strandtent, vorig jaar. Je kon er nauwelijks voorlangs - Reinout van den Born

De belangrijkste vraag is nu of we de komende weken en maanden, net als vorig jaar toen het zeewater zo ongelooflijk warm was, een herhaling van de situaties met zware buien, wateroverlast en overstromingen gaan zien. Vorig jaar hielden die buien meerdere malen huis, in het Centrale deel van Europa, aan de Spaanse en ook aan de Italiaanse kust. Verder kregen delen van het Alpengebied (vooral aan de zuidkant) er meerdere malen mee te maken. Het ergst was de situatie rond Valencia en twee keer achter elkaar in de regio Málaga.

Minder dan vorig jaar lijkt de zee een tikkende tijdbom

Het voelt nu niet aan zoals vorig jaar. Minder dan toen lijkt de Middellandse Zee een tikkende tijdbom te zijn. Tegelijkertijd is het water van Europa’s grootste binnenzee natuurlijk nog wel steeds 2 graden warmer dan normaal. En ligt zo hoe dan ook een immense hoeveelheid energie en vocht klaar om de buien straks maximaal te laden. In hoeverre dat weer tot overlast leidt, zullen we later deze herfst weten. Dan worden de kaarten pas echt geschud.