Hittegolf Scandinavië neemt ongekende vormen aan
Reinout van den BornDe hittegolf, die grote delen van Scandinavië in de greep heeft, begint ongekende vormen aan te nemen. In de vlakbij de poolcirkel gelegen Noorse plaats Storforshei werd dinsdag de tiende opeenvolgende tropische dag aangetekend.
Die reeks in het Noorse plaatsje, waar bijna zeshonderd mensen wonen, begon op 13 juli, toen de temperatuur er voor de eerste keer boven 30 graden steeg. Sindsdien is dat iedere dag opnieuw gelukt, dinsdag dus voor de tiende keer op rij. In die periode waren 14 en 15 juli met 32,2 graden de warmste dagen en was 20 juli met 30,2 graden de ‘koelste’ dag.
Serie van 10 is ongekend
Een serie van 10 opeenvolgende tropische dagen is in Scandinavië ongekend. In Nederland is een dergelijke serie alleen ooit in Maastricht voorgekomen. Daar steeg het kwik tijdens de hittegolf van juni en juli 1976 zelfs op 15 achtereenvolgende dagen tot boven 30 graden. Daarna volgt een serie van 9 opeenvolgende tropische dagen, in Arcen, Eindhoven, Hupsel, Maastricht en Enschede in augustus 2020 en in Eindhoven en in Volkel, ook tijdens hittegolf van 1976.
Het warme weer in Scandinavië wordt veroorzaakt door een warmbloedig hogedrukgebied, een hittekoepel, die al lange tijd in die omgeving aanwezig is. De temperaturen in de bovenlucht zijn er erg hoog, op een hoogte van 1500 meter op diverse plaatsen boven 15 graden. De fel en langdurig schijnende zon doet de rest. Overigens is het opvallend hoe de nachten in Storforshei wel heerlijk koel verlopen. De temperaturen dalen er dan tot 10 graden.
Toch is het niet helemaal vreemd
Het is niet helemaal vreemd dat het nu net in Noorwegen tot zo’n lange reeks aan tropische dagen komt, terwijl het land zoveel noordelijker ligt dan Nederland. Zeker in het binnenland, dat achter de in het westen van Noorwegen veel voorkomende bergen ligt, heeft het klimaat veel meer de trekken van een landklimaat dan het in de dichtbij de zee gelegen Nederland. De invloed van de zee daar op het weer is, zeker tijdens zo’n stabiele periode als nu, veel kleiner. Daardoor kunnen de temperaturen gemakkelijker lange tijd op hetzelfde niveau blijven. In de winter geldt dat tijdens vorstperioden natuurlijk precies zo.
Nederland ligt zo dichtbij de zee dat de invloed ervan op het weer bij ons eigenlijk niet weg te denken is. Staat die invloed gedurende de wintermaanden langdurige vorst vaak in de weg, gedurende de zomermaanden geldt dat voor langdurige hittegolven. Bij ons ligt de passage van een zeewindfront altijd op de loer. Deze zomer hebben we daarvan al voorbeelden te over gezien. Warmte duurde daardoor tot nu toe nooit langer dan 3 tot hooguit 5 dagen.
In Nederland is het deze zomer nog niet gelukt
Om het in Nederland tot een langdurige hittegolf te laten komen, is de aanwezigheid van een sterk hogedrukgebied met kern ten noorden van ons land bijna een vereiste. Dan komt een voldoende sterke oostelijke stroming op gang die de invloeden van de zee wat langer buiten de deur kan houden. Hoewel de weerkaarten ons deze zomer vaker anders deden geloven, is zo’n hogedrukgebied er voor ons tot nu toe niet gekomen. Begin juli leek het er even op, maar dat hogedrukgebied is naar het noorden van Scandinavië getrokken en brengt daar nu de hittegolf. Tegelijkertijd staat het weer bij ons onder invloed van lagedrukgebieden van de oceaan.
Ook in Scandinavië lijken de dagen van de nu heersende hittegolf inmiddels wel geteld. Aan het einde van deze week breiden lagedrukgebieden op de oceaan hun invloed geleidelijk naar het oosten uit. Het eerst in Noorwegen, maar later ook in Zweden en uiteindelijk Finland wordt het wisselvalliger en dringt koelere lucht binnen. In Storforshei komen er waarschijnlijk nog twee tropische dagen bij, waarna de serie op 12 blijft staan. Een grote prestatie.
