Sneeuw bleef uit, zorgen groeien: Alpen gaan een moeilijke zomer in
Reinout van den BornDe Alpen ademen stilte, dit voorjaar. Geen ronkende sneeuwkanonnen meer, geen daverende lawineberichten en op de meeste plekken ook geen dikke pakken poedersneeuw, zoals we die van vroegere winters wel kennen.
Alleen in het noordwesten van Italië en het zuiden van Zwitserland mochten de bergen zich in april nog even in een witte mantel hullen, elders bleef het opvallend stil aan de hemel.
Waar normaal gesproken in de maanden december tot maart meters sneeuw vallen, bleven de neerslaghoeveelheden dit seizoen schrikbarend laag. De winter van 2024-2025 groeide uit tot één van de droogste in jaren. En dat is slecht nieuws voor wie de gletsjers van de Alpen een warm hart toedraagt — of beter gezegd: een koel bed met daarop een dikke laag sneeuw.
Het ontbrekende schild
Voor gletsjers is sneeuw meer dan decoratie. Het is hun zomerjas, het witte schild dat het ijs beschermt tegen de zon. Een dikke sneeuwlaag vertraagt de smelt in het voorjaar en zomer, doordat de zon eerst de sneeuw moet opwarmen voor ze het ijs bereikt.
Maar die sneeuwlaag is er nu vaak nauwelijks. Op veel plaatsen ligt de dikte van het sneeuwdek ver onder het langjarig gemiddelde. In Zwitserland spreken gletsjeronderzoekers zelfs van een alarmerende situatie: de massabalans van de gletsjers – de verhouding tussen aanvoer en verlies van ijs – ligt er ver onder normaal.
De zomer begint te vroeg
Door het gebrek aan sneeuw komt het smeltseizoen eerder op gang. In sommige delen van de Alpen begon het dooiseizoen al anderhalve maand eerder dan normaal. Wat dat voor de gletsjers betekent? Meer zonuren op bloot en onbeschermd ijs, meer smeltwater dat al vroeg in het seizoen wegloopt en een langere periode waarin de gletsjers massa verliezen.
De afgelopen zomers waren al historisch warm. In 2022 verloren de Zwitserse gletsjers ruim 6% van hun volume – een klap die zelfs voor klimaatwetenschappers ongekend was. Het jaar 2023 bracht iets meer sneeuw, maar ook een hete zomer, waardoor het verlies doorzette. Nu dreigt 2025 opnieuw een rampjaar te worden, tenzij het weer zich onverwacht anders toont.
De blik vooruit
In de dorpen in Wallis en Tirol, waar bewoners de gletsjers als oude bekenden zien – als oriëntatiepunt, als waterbron toeristische trekpleister – kijken ze met gemengde gevoelens naar de weerkaarten. De hoop is dat deze zomer niet weer zo heet wordt als in de afgelopen jaren. Maar de ervaring leert: wie op koelte hoopt, moet zich op hitte voorbereiden.
En dus worden er inmiddels meetpunten verplaatst, kunstmatige sneeuwdekens uitgerold om kleine gletsjers te beschermen en toeristische routes verlegd vanwege instortingsgevaar. Ook groeit het besef dat deze veranderingen niet meer tijdelijk zullen zijn.
De gletsjer als graadmeter
De gletsjers van de Alpen zijn als klimaatklokken: ze lopen voor op de rest van de wereld, en ze tikken steeds sneller. De winter liet de gletsjers voor de zoveelste keer in de afgelopen jaren in de steek. Nu is het nog afwachten hoe genadig de zomer dit jaar zal zijn.
