Zwaarste tornado ooit in VK (Birmingham) 20 jaar geleden

Foto boven: Eén van de straten in Birmingham, na passage van de tornado op 28 juli 2005 - Wikipedia

Het was deze zomer 20 jaar geleden dat het Verenigd Koninkrijk door zijn zwaarste tornado uit de recente geschiedenis werd getroffen. Op 28 juli 2005 trok een IF-3 tornado door de stad Birmingham. Meer dan 500 gebouwen raakten beschadigd, talloze bomen waaiden om en honderden mensen moesten uit hun huizen. Er waren tientallen gewonden.

Birmingham ligt in de Midlands; een regio die vaker door tornado’s is getroffen. Zo trok in 1931 al eens eerder een F-3 tornado door de stad, op 23 november 1981 waren er zelfs drie tornado’s. Toen speelde zich in het VK een landelijke uitbraak van tornado’s af, waaronder nog eens drie andere windhozen in het gebied van de Midlands. De stad werd ook in 1946, 1968 en 1999 door tornado’s getroffen. Je zou het in die zin een tornado-hotspot kunnen noemen.

Eén van de straten in Birmingham, na passage van de tornado op 28 juli 2005 - Wikipedia

Een traag trekkend warmtefront

Toen de zware tornado van 2005 toesloeg, lag in de ochtend van 28 juli een vlakke depressie ten zuidwesten van Cornwall, het zuidwestelijke puntje van Engeland. Een traag trekkend warmtefront schoof op dat moment het gebied van de Midlands binnen.

Advertentie

Begon de dag er nog bewolkt, in de middag vielen gaten in de bewolking en warmde het door de vaker schijnende zon sterk op. De opbouw van de atmosfeer was uiterst onstabiel, met op grotere hoogte de aanwezigheid van een droge luchtlaag vanuit Spanje.

Omstandigheden voor vorming supercell perfect

De supercell, waaraan de tornado zich zou vormen, ontstond op de plaats waar het koufront het warmtefront inhaalde. Vooral daar waren de omstandigheden voor de vorming van zo’n zware bui vrijwel perfect. Niet alleen bulkte de atmosfeer er van de energie, het bij elkaar komen van de fronten leverde ook de voor het in gang zetten van de stijgbewegingen (nodig voor de vorming van de supercell) noodzakelijke impuls op. De sterke windschering in de onderste 1 tot 3 kilometer van de atmosfeer bracht de stijgende luchtkolom daarbij in een draaiing.

De supercell ontstond rond 13.45 uur, plaatselijke tijd, ten zuiden van de stad, om in noordelijke tot noordoostelijke richting naar de stad toe te trekken. Het was niet de enige supercell van die dag, later in de middag zouden er in de Midlands nog diverse andere volgen.

Rond 14.29 een eerste hoos, daarna de grote tornado

Rond 14.29 uur werd, op een afstand van 14 kilometer ten zuiden van Birmingham, een eerste tornado gezien, de grond korte tijd raakte. Acht minuten later kwam een nieuwe tornado tot ontwikkeling. Deze ontstond binnen de stadsgrenzen en werd op zijn pad door de stad steeds sterker. Uiteindelijk zou de tornado een 11 kilometer lang schadespoor trekken.

Advertentie

De tornado van Birmingham zou je het beste als een zogenoemde wigtornado kunnen beschrijven. Daarbij lijkt het alsof een deel van de supercell op de grond komt te liggen. Je ziet zo niet de karakteristieke slurf van de tornado. Op het hoogtepunt van zijn kracht had de tornado een breedte van wel 500 meter. Mede daardoor was de schade in de stad zo groot.

Enorme schade op allerlei manieren

Talloze bomen werden uit de grond gerukt, hele straten raakten erdoor geblokkeerd. Veel gebouwen verloren hun daken en raakten op andere manieren beschadigd. Auto’s werden tijdens de passage van de tornado in de lucht gezogen en op andere plaatsen weer op de grond gesmeten. Ook kerken en scholen raakten tijdens de passage van de tornado beschadigd.

Meteen nadat de tornado Birmingham had verlaten en zich weer in de wolk had teruggetrokken, reden meer dan 50 ambulances de stad in en waren tien brandweerkorpsen actief. Er werden tientallen gewonden geteld, van wie sommige zwaar. Meer dan 10 mensen moesten voor een behandeling naar het ziekenhuis. Als door een wonder overleefde iedereen de ramp.

Later dat jaar nóg een tornado

Honderden gebouwen, waaronder vele huizen, maar bedrijven, een school en een kerk waren dusdanig beschadigd dat ze later moesten worden gesloopt. De schade liep in de vele tientallen miljoenen. En alsof dit allemaal nog niet erg genoeg was, deed zich op 12 oktober van datzelfde jaar 2005 in de stad nog een tweede tornado voor, op maar anderhalve kilometer van het oude schadespoor. Deze tornado werd uiteindelijk als een IF-2 tornado gecatalogiseerd.