Orkanen ontwikkelen zich steeds vaker explosief

Foto boven: Orkaan Erin ontwikkelde zich ook explosief en kreeg er in 24 uur 140 kilometer per uur aan snelheid bij - NOAA

Het is een zwoele avond in een kustplaats aan de Golf van Mexico. Mensen lopen nog even langs de boulevard, kinderen spelen op het strand. De lokale autoriteiten hebben een waarschuwing uitgegeven voor een tropische storm. Onhandig, maar niet uitzonderlijk, de meeste bewoners hebben wel eens zo’n storm uitgezeten.

Maar dan, in minder dan 24 uur tijd, verandert het beeld compleet. Terwijl de stad in slaap valt, treft de zich ontwikkelende storm een gebied met ongewoon warm oceaanwater. Alsof een extra motor wordt gestart, schieten de windsnelheden omhoog. Wat een dag eerder nog een stormpje leek, blijkt bij het ochtendgloren te zijn uitgegroeid tot een categorie 4-orkaan.

Orkaan Erin ontwikkelde zich ook explosief en kreeg er in 24 uur 140 kilometer per uur aan snelheid bij - NOAA

Ineens blijkt het een noodsituatie te zijn

De lucht voelt op dat moment zwaar, de zee wordt snel ruiger en je voelt de spanning in de straten stijgen. Plotseling is er geen tijd meer om nog ‘rustig’ voorbereidingen te treffen. Haast is ineens geboden. Wat eerder nog klonk als een waarschuwing waarmee je zonder al teveel gekte mee uit de voeten kon, lijkt nu een noodsituatie te worden

Advertentie

Dát is de realiteit van de zogenoemde ‘rapid intensification’ van orkanen: de razendsnelle transformatie van een storm die er niet bedreigend uitzag naar een levensbedreigend monster. En precies daardoor bezorgt dit verschijnsel hele gemeenschappen slapeloze nachten.

Erin kreeg er in 24 uur 140 kilometer per uur bij

De afgelopen jaren zien we het steeds vaker gebeuren: een tropische storm die op de Atlantische Oceaan, op de Caribische Zee of boven de Golf van Mexico binnen een dag verandert van een onschuldig ogende storm tot een orkaan van de zwaarste categorie. In augustus gebeurde dat nog met orkaan Erin, die in 24 uur tijd maar liefst 140 kilometer per uur aan windsnelheid won. Zulke sprongen waren ooit uitzonderlijk.

De boosdoener? Het steeds warmer wordende zeewater in de tropen. Tropische cyclonen halen hun energie uit warme oceanen. Hoe warmer het water, hoe groter de kans dat een zich vormende orkaan ineens de turbo aanzet. Wetenschappers zien een duidelijke trend: in een opwarmende wereld neemt het aantal orkanen dat razendsnel intensifieert toe.

Niet alleen het warme zeewater speelt een rol

Toch is er een nuance. Want niet alleen de zee bepaalt hoe sterk een orkaan kan worden. De atmosfeer speelt een minstens zo grote rol. Het verschil in temperatuur tussen de onderste en bovenste luchtlagen bepaalt bijvoorbeeld hoeveel brandstof een storm écht krijgt. En hoewel het zeewater stijgt in temperatuur, warmt ook de hogere atmosfeer mee op. Dat kan een soort ‘rem’ zijn die voorkomt dat straks iedere storm automatisch naar categorie 5 doorschiet.

Advertentie

Onderzoekers merken op dat het vooral de extreemste sprongen zijn, zoals die bij Erin of eerder ook Milton, Helene en Ida, die vaker voorkomen. En die ontwikkeling maakt noodplanners zenuwachtig: want hoe bereid je een kustgemeenschap voor op een tropische storm, als die binnen een etmaal verandert in een allesvernietigende orkaan?

Ook niet alleen broeikasgassen zijn de oorzaak

Interessant is dat niet alle oorzaken één-op-één te koppelen zijn aan de uitstoot van broeikasgassen. Ook de schonere lucht in Europa en Noord-Amerika speelt mee: door strengere milieuwetten zijn er minder zwaveldeeltjes in de atmosfeer, en dat heeft, paradoxaal genoeg, geleid tot extra opwarming van de Atlantische Oceaan. We hebben daar vaker over geschreven.

Toch is de conclusie helder: hoe warmer de aarde, hoe groter de kans dat tropische cyclonen extreem snel aan kracht winnen. Niet elke storm wordt een Erin, maar de kans op zulke zeer krachtige orkanen neemt wel toe. En omdat deze explosieve intensiveringen nog altijd lastig te voorspellen zijn, blijven ze bijzonder gevaarlijk en verraderlijk. Of, zoals een onderzoeker het verwoordde: we leven in een wereld waarin er in de toekomst simpelweg méér Erins zullen zijn.