Nee, de vooruitzichten zijn helaas niet winters

Foto boven: Op de kop af 13 jaar geleden was het vandaag wel winter, met in Lelystad bijna 23 graden vorst - Jolanda Bakker

In weerwil van al het fraais aan winterse weerkaarten voor de langere termijn, dat alweer dagen lang door al te enthousiaste mensen op sociale media wordt getoond, zit een omslag naar echt winterweer er in Nederland op korte termijn nog niet in.

Advertentie

O ja, zeker. De wind draait vanaf donderdag naar het oosten. Het wordt dan kouder in onze omgeving. Maar de uitbraken van bittere kou, direct vanuit het poolgebied en gericht op Noordwest-Europa, zoals die steeds weer op allerlei plaatsen worden getoond, komen er niet. De context wordt bij het tonen van die kaarten structureel niet verteld, en die is dat het om de koudste kaarten uit het pakket gaat. En het pakket als geheel veel gematigder is.

Op de kop af 13 jaar geleden was het vandaag wel winter, met in Lelystad bijna 23 graden vorst - Jolanda Bakker

Soms word je er gek van

Af en toe is het om gek van te worden. Als je alles wat de laatste maanden aan winterse weerkaarten is getoond bij elkaar optelt, hadden we een winter van het kaliber 1963 moeten hebben. De realiteit is dat deze berekeningen nooit zijn uitgekomen. In plaats van een koude beleven we tot nu toe een zachte winter. Met nauwelijks winterweer van formaat.

Goed, er zijn een paar koude nachten geweest, in een zeer dunne, koude laag aan het aardoppervlak. Die overdag door de zon met gemak werd weggebrand. De maximumtemperaturen kwamen dan alsnog tussen 4 en 7 graden uit. Dat is natuurlijk geen winterweer, maar een beetje stralingskou. Zoals de vijf dagen achtereen met temperaturen rond het vriespunt in een koude laag, onder grijze bewolking en in de mist ook geen vorstperiode was, maar een beetje gerommel in de grenslaag. In een warm hogedrukgebied.

De voor de komende tijd verwachte AO-index - NOAA

Nog geen SSW

En nee, er zit ook geen SSW aan te komen, geen plotselinge opwarming van de stratosfeer boven het poolgebied die de poolwervel lamlegt. De poolwervel neemt halverwege februari even in kracht af, doordat hij zich in extreme mate strekt, maar vindt daarna zijn oude, ronde vorm ook al snel weer terug. Ook vanuit die hoek hoeven we geen steun voor kou te verwachten.

Advertentie

Wat er – nog steeds – wel gebeurt, is dat het weer zich deze winter heel weinig van het gedrag van de poolwervel aantrekt. Het gaat zijn eigen gang. Een extreem voorbeeld daarvan is de manier waarop, voor die streken, extreem warme lucht de afgelopen dagen in het poolgebied terecht is gekomen. Daar leidend tot het ene warmterecord na het andere.

Hogedrukgebied binnen de poolcirkel

Een reactie hierop is de vorming van een hogedrukgebied binnen de poolcirkel. Je ziet dit mooi in de verwachte AO-index voor de komende tijd terug. Die index geeft een beeld van de drukverdeling binnen de poolcirkel. Is hogedruk er dominant, dan wordt de AO-index sterk negatief. Is lagedruk er dominant, dan wordt de AO-index sterk positief.

Voor de komende weken kent de verwachte AO-index een grote spreiding. Hoewel het gemiddelde behoorlijk negatief uitkomt, zijn er twee lijntjes die op een extreem positieve waarde rekenen (plus 4 tot plus 5). Het gros gaat naar waarden tussen 0 en min 4 en ongeveer 5 lijntjes komen op een waarde van min 5 uit. Eigenlijk alles is extreem aan deze berekening.

Het zou op termijn kunnen

Zo’n krachtig hogedrukgebied stuurt veel kou van het noordpoolgebied weg, richting Siberië en Canada, om de temperaturen binnen de poolcirkel nog hoger te laten uitkomen. Een deel van die kou zou op termijn, met de nadruk op zou, ook bij ons terecht kunnen komen.

De rekenmodellen hebben op dit moment echter nog steeds moeite met het berekenen van het te volgen pad. De koude weerkaarten, die steeds weer worden getoond (en ze zien er voor weerliefhebbers ook fraai uit) zijn een (miniem) onderdeel van een veel groter pakket. Een pakket waaruit vooral een grote mate van onzekerheid spreekt.

De voor de komende tijd verwachte temperatuur op 1500 meter hoogte - Wetterzentrale.de

Warmer dan normaal

Om een idee te geven: voor een hoogte van 1500 meter laat het ECMWF (het leidende Europese rekenmodel) in zijn 52 berekeningen voor de lange termijn vanaf komende zaterdag, het moment waarop de oostenwind goed is ingevallen, een gemiddelde temperatuur van -1 of -2 graden zien. Dat is hoger dan normaal in deze tijd van het jaar. Het levert in de nachten gemiddeld een paar graden vorst op en overdag temperaturen van 3 tot 5 graden boven nul.

En dan zit daar natuurlijk spreiding in. Die mooie, koude kaart die op X te zien is, zit er ook tussen. Maar is een extreem in een verder gematigde context. Net zoals die lenteachtige 12 tot 15 graden die ook mogelijk is, maar dan als een warme extreem. Het gros van de berekeningen komt echter uit op wat we hiervoor lieten zien. Een paar graden vorst in de nacht en 3 tot 5 graden boven nul overdag. En nee, dat zijn geen winterse vooruitzichten. Helaas.

Ja, het kan wel veranderen

Kan dit dan niet veranderen? Zeker wel, ook vanwege de ontwikkelingen binnen de poolcirkel die we eerder in dit verhaal hebben behandeld. Maar die op zichzelf ook nog onzeker zijn. Maar mocht het allemaal alsnog op zijn plaats vallen, dan zullen we dat zeker melden!