Nederland was veel vaker in de ban van extreem weer

Foto boven: Een foto van de Watersnoodramp in februari 1953 - Amerikaanse leger

Het stormt later vandaag in Nederland, en dat merken we. Vooral aan de kust van Noord-Holland, in delen van het Waddengebied en boven het IJsselmeer kan het vanavond flink tekeergaan. Met windkracht 10, een zware storm, en windstoten tussen de 80 en 120 kilometer per uur is het verstandig om binnen te blijven.

Advertentie

Hoewel we ons gelukkig niet in een nationale ramp of noodsituatie bevinden, houdt het ruige weer de gemoederen wel bezig. Stormen zijn in ons land niets nieuws en kunnen nog steeds schade brengen, maar in het verleden waren de gevolgen vaak wel ingrijpender.

Een foto van de Watersnoodramp in februari 1953 - Amerikaanse leger

De Watersnoodramp: een land in rouw en verandering

De meest tragische weersramp in Nederland blijft toch wel de Watersnoodramp van 1953. In de nacht van 31 januari op 1 februari brak het noodweer los. Een zware noordwesterstorm gecombineerd met springtij liet dijken doorbreken in Zeeland en Zuid-Holland.

Grote delen van het zuidwesten van het land verdwenen onder water. Het dodental was hartverscheurend: 1836 mensen kwamen om. De chaos van toen werd versterkt door de gebrekkige informatievoorziening. Pas na dagen begon het besef door te dringen hoe groot de ramp was. Maar uit deze tragedie kwam wel veerkracht voort: het Deltaplan werd geboren, een meesterwerk dat ons land sindsdien veiliger heeft gemaakt.

Winters om nooit te vergeten

In de vorige eeuw speelden ook winters vaak een hoofdrol in het dagelijkse leven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog volgden drie strenge winters elkaar op. Vooral 1940 en 1942 staan in de boeken als ongekend koud. Tekorten aan voedsel en brandstof maakten het leven loodzwaar. De winter van 1945, beter bekend als de Hongerwinter, duurde slechts enkele weken, maar de ellende was enorm. Hout en voedsel waren zo schaars dat mensen in het westen letterlijk omkwamen van de honger.

Na de oorlog brachten de winters van 1947, 1956 en 1963 extreme kou en ijsgang. Toch begon men ook van de winter te genieten: mensen reden met auto’s over het IJsselmeer, en de Elfstedentocht van 18 januari 1963 groeide uit tot een legende. Tienduizenden mensen bezochten de bevroren Noordzee bij Scheveningen. Die unieke winterse taferelen lijken door klimaatverandering al lange tijd tot het verleden te behoren.

Natuurgeweld in andere seizoenen

Ook buiten de winter liet het weer van zich horen. De zomer van 1950 bracht een gigantische tornado over de Veluwe. Gelukkig trof deze geen woonwijken, maar tienduizenden bomen gingen wel tegen de vlakte. De zomer van 1947 was een ander uiterste, met hitte en droogte die de kou van eerder dat jaar naar de achtergrond deden verdwijnen.

De sneeuwstorm van 1979 bracht Nederland weer samen. Vooral in het noorden veranderde de wereld in een witte woestenij met sneeuwduinen van wel zes meter hoog. Dagenlang waren dorpen afgesloten van de buitenwereld, maar saamhorigheid hielp de mensen erdoorheen. Het was een ‘gezellige ramp’, zoals men dat later noemde.

Het weer van nu: minder heftig, meer voorspelbaar

In de afgelopen decennia is het rustiger geworden. Extreme kou en sneeuw lijken zeldzaam. Toch zijn er nog opvallende momenten geweest. De ijzelramp van maart 1987 verlamde het noordoosten, en in januari 1990 zorgde een zware storm ervoor dat mensen massaal te laat of helemaal niet thuis kwamen. In 2006 legde hitte de Nijmeegse Vierdaagse stil, en de sneeuw van 2010 leidde tot een zouttekort. Het hitterecord van 2019 was indrukwekkend en vorig jaar nog trof de zeer zware zomerstorm in juli het noordwesten van het land.

Maar veel van de overlast van vroeger lijkt tot het verleden te behoren. We beschermen ons beter, kunnen ons er beter tegen wapenen. Echte weerrampen lijken meer en meer een zaak van het verleden te zijn. Hopelijk weten we dat ook in de toekomst zo te houden.

Vroeger was niet alles beter, maar soms wel extremer

Stormen, kou en overstromingen hebben Nederland gevormd. Dankzij betere voorbereiding en technologie blijft de impact tegenwoordig vaak beperkt. Toch blijven we onder de indruk van de kracht van de natuur – net zoals vandaag, met de storm die vanavond over het land trekt.