Gewassen in Zuidoost-Europa getroffen door hitte en droogte

Foto boven: Voor de zomeroogsten staan de gestippelde plekken als probleemzones vermeld - MARS

Het mag geen verwondering oproepen dat de hitte van de – nu net voorbije – zomer in delen van Europa tot schade heeft geleid.

Door Grieta Spannenburg In het oog sprongen vooral de bosbranden, maar veel stiller zijn de effecten op de voedselvoorziening. Eigenlijk valt het in Spanje en Portugal, ondanks de vele veertigers, erg mee met de schade. Er is vooral onherstelbare opbrengstschade in Roemenië, Bulgarije, Griekenland, Zuid-Oekraïne en Turkije. Het feit dat er in Italië en op het Iberisch schiereiland genoeg neerslag is gevallen, heeft de effecten van de hitte getemperd. Bovendien zijn veel gewassen daar wel gewend aan enige zomerhitte.

Voor de zomeroogsten staan de gestippelde plekken als probleemzones vermeld - MARS

MARS-bulletins

De Europese Unie houdt zich van origine volop bezig met landbouwbeleid. Er wordt sinds jaar en dag gestreefd naar voedselzekerheid en betaalbaar voedsel voor alle burgers. De EU kan uiteraard het weer niet beïnvloeden, maar zij kan wel beleid maken om de gevolgen van slechte oogsten te beperken. Vandaar dat de EU de situatie van de weersomstandigheden en de gewasontwikkelingen actief volgt; in geheel Europa en Oekraïne. Elke maand komt de EU met een zogenoemd MARS-bulletin, wat staat voor Monitoring Agricultural Resources.

Advertentie

Het MARS-bulletin is een belangrijk hulpmiddel om op eventuele problemen te anticiperen. Elke maand wordt inzichtelijk gemaakt hoe de status van de oogstontwikkeling is. Het is een zeer uitgebreide rapportage die door het Joint Research Centre van de Europese Commissie wordt gemaakt. Het staat vol met analyses en prognoses over de landbouwsituatie. Het MARS-programma maakt voor zijn analyses gebruik van satellietbeelden, agrometeorologische modellen, bodem- en gewasgroeimodellen en weergegevens van lokale en nationale bronnen.

Een blik op Zuidoost-Europa

We pakken een paar regio’s eruit. In grote delen van Roemenië en het grootste deel van Bulgarije is het langdurig droog geweest deze zomer. Daardoor konden gewassen zich niet herstellen van de toch al matige omstandigheden in juli.

Deze kaart geeft een aardige samenvatting van een groot deel van het zomerweer in Europa. De hitte-uitbarstingen in rondjes, ook te zien in Zweden en Finland - MARS

Er zijn een paar momenten extra kritiek in de akkerbouw. Zoals de bloei- en graanvormingsfase. En juist in deze fase waren de vochtreserves in de bodem aanhoudend laag. Hoge temperaturen versnelden de ontwikkeling van de gewassen, maar daardoor kwam het ook sneller tot bladveroudering. De modelsimulaties wijzen op een lage fotosynthetische activiteit en een verminderde biomassa-accumulatie. Het zuiden en zuidwesten van Roemenië zijn het zwaarst getroffen én zijn de belangrijkste productiegebieden. Vandaar dat de opbrengstprognoses naar beneden zijn bijgesteld.

Ook Griekenland staat er niet goed voor

Ook Griekenland staat er niet helemaal goed voor. De hoge temperaturen hebben de vochtigheidsgraad van de bodem aangetast en dat kon zelfs door irrigatie niet aangevuld worden. Zonnebloemen, mais en aardappelen zijn nu in volle rijpheid, maar nog steeds afhankelijk van irrigatie, die overal nog beperkt is.

Advertentie

De satellietbeelden bevestigen een lage biomassa voor zomergewassen in het noorden en oosten van Griekenland. De prognoses voor de oogst zijn dan ook naar beneden bijgesteld. Voor Turkije geldt ongeveer hetzelfde. Er werden extreem hoge temperaturen gemeten en er kon onvoldoende aan de irrigatievraag worden voldaan.

Er staan heel veel tabellen en kaarten in een MARS-bulletin. Links de oogstverwachting voor zonnebloemen, die in Zuidoost-Europa onder normaal is. Rechts de veldbonen verwachting. Een zeer positieve oogst voor Spanje, Frankrijk, Zweden en Letland - MARS

Hoe zit het dan in Spanje?

Volgens het recentste MARS-bulletin behoren de oogsten van wintergranen er dit jaar tot de beste van de afgelopen 10 jaar. De zomer werd daarna gekenmerkt door hittegolven. Veel landbouwgewassen kunnen daar redelijk tegen, maar er worden nog wel bijeffecten verwacht. De vraag is bijvoorbeeld wat deze hitte met de bestuiving heeft gedaan. De opbrengstverwachting ligt nu dichtbij of iets onder het vijfjarig gemiddelde.

De term FAPAR

Deze term wordt veelvuldig gebruikt in de MARS bulletin. Het staat voor Fraction of Absorbed Photosynthecically Active Radiation. In het Nederlands: de fractie van de geabsorbeerde fotosynthetische actieve straling. Het is een meeteenheid die aangeeft hoeveel van het zonlicht dat beschikbaar is voor de fotosynthese daadwerkelijk door planten wordt geabsorbeerd. Een hoge FAPAR betekent een gezonde, actieve, vegetatie. Een lage FAPAR betekent stress, bijvoorbeeld door droogte of ziekte of erosie.