De complexiteit van weersverwachtingen in de herfst

Foto boven: Herfstbuien - Nely van Frankenhuyzen

Volgens de astronomie is het nog geen herfst, maar zomer. Het nieuwe seizoen begint dit jaar op maandag 22 september. Echter, de weerdynamiek begint al behoorlijke herfsttrekken te vertonen.

Door Grieta Spannenburg Elk seizoen heeft zijn eigen uitdagingen. In de zomer is de zon een factor van grote invloed. Door sterke thermiek en verschillen in opwarming gebeurt er van alles. Denk aan wolkvorming, buienvorming en veranderingen in de wind. In de winter leidt het gebrek aan instraling juist tot de problematiek rondom mist, lage bewolking en de vraag of het de zon nog wel gaat lukken om daar doorheen te breken. In de beginfase van de herfst spelen orkaanrestanten, warm zeewater, hoge luchtvochtigheid en een kortere daglichtlengte een grote rol.

Voorkeurswind

Voor elk seizoen geldt dat weermodellen het beste getraind zijn in de meest voorkomende weersituaties. Denk aan westelijke winden en fronten vanaf de oceaan. Denk ook aan zuidelijke winden en aanvoer van warmte vanuit Frankrijk. Of oostelijke winden bij een hogedrukgebied boven Scandinavië. Er zijn heel wat mogelijkheden die vrij geregeld voorkomen en dus vrij goed in rekenmodellen zitten.

Advertentie

Een heel stuk lastiger zijn situaties zoals afgelopen dinsdag. Een kouder wordende bovenlucht, een front dat flappert en wappert, en nauwelijks stroming. Dus, zowel in de onderste lagen als hogerop stond er weinig wind. En áls de lucht dan zo verzadigd is van het vocht, kan er veel vallen. Maar doordat er geen duidelijke sturende factor aanwezig was (een bepaalde windkracht of een sturende depressie), was het uitermate ingewikkeld om een behoorlijk nauwkeurige verwachting te geven. Dat zag je ook terug in de klapperende berekeningen.

Ex-orkanen

Restanten van orkanen zijn typisch iets voor de late zomer en het vroege najaar. Ze kunnen zowel veel wind veroorzaken als juist nog even een enorme partij warmte en zonneschijn bij ons naar binnen slingeren. Het orkaanseizoen draait volop en ex-orkanen kunnen als diepe depressies op de Europese weerkaarten verschijnen. Pas als ze in de straalstroom worden opgenomen, is er een duidelijkere verwachting van de trekrichting en -snelheid maken. Tot die tijd hebben die restanten hun eigen, vrij onberekenbare, route die niet door een groter systeem wordt gestuurd. En dus zullen de weermodellen nogal zwabberen.

Warm zeewater

Landoppervlak is over het algemeen vrij snel in haar opwarming en afkoeling. Deze fluctueren aardig mee met de temperatuur. Water reageert veel trager. Het warmt langzamer op en koelt trager af. Het bekende ‘na-ijl effect’. Buien komen in de herfst over het algemeen net wat vaker aan zee en in de kustprovincies voor dan landinwaarts. Immers, boven zee is het ook in de nacht nog relatief warm, terwijl de temperatuur in het binnenland meedeint met de dag- en nachtperiode.

Als er onstabiele lucht boven onze omgeving aanwezig is, kunnen tijdens de donkere uren met name de kustregio’s flinke buien verwachten. Niet altijd blijven de buien aan zee, soms gaan ze ook nog een stukje landinwaarts of zelfs een flink stuk. Het is altijd weer uitzoeken hoe het precies zit met de sturende wind. Valt de wind in de nacht in het binnenland bijvoorbeeld niet weg, dan kunnen de buien toch nog een heel eind oostwaarts trekken. Weer zo’n uitdaging voor de weermensen.

Advertentie

Hoge luchtvochtigheid

Nu alle wateren staan te dampen, is de relatieve luchtvochtigheid hoog. Het maakt soms dat dagen met weinig wind en maxima rond 23 graden, echt warm aanvoelen. De hoge luchtvochtigheid zorgt er ook voor dat er al wat ochtenden met mist kunnen optreden én dat er in een onstabiele atmosfeer een fraaie afwisseling van stapelwolken en zon kan ontstaan. Bij mistvorming speelt de precieze windsnelheid een rol én of er nachtelijke opklaringen zijn.

Al deze ingrediënten maken het opstellen van een weersverwachting tot een uitdaging. En ze maken het altijd weer interessant en leuk. Op naar de echte herfst!