Dat het in Nederland zo warm wordt, is geen abc’tje
Reinout van den BornDe manier waarop het de komende dagen warm wordt, lijkt een abc’tje. Met een naar richtingen tussen oost en zuid draaiende wind stroomt warme lucht, die boven Zuid-Europa aanwezig is, naar het noorden. En zo lopen de temperaturen bij ons op.
Maar als je wat dieper inzoomt op de processen, zoals die zich bij ons de komende dagen afspelen, blijkt de zomerse periode toch een stuk ingewikkelder in elkaar te zitten.
Alles draait om de beweging van lucht
In het weer draait alles om de beweging van lucht. De neiging is daarbij groot om je de verplaatsing van luchtmassa’s alleen in de horizontaal voor te stellen. Daarmee ben je er echter niet. Want terwijl lucht zich verplaatst, stijgt en daalt hij ook.
Dus stel: de warme lucht die nu boven Spanje aanwezig is, beweegt naar het noorden. Bereikt die lucht ons land dan ook daadwerkelijk aan de grond, of is dezelfde lucht onderweg naar een ander niveau in de atmosfeer gestegen? We hebben het uitgezocht.
Je kunt uitrekenen waar lucht vandaan komt en naartoe gaat
Er zijn op het Internet handige tools te vinden die je kunt laten uitrekenen waar de lucht, die zich op een bepaald moment en in een bepaald gebied in Nederland bevindt, in de dagen daarvoor is geweest. Het Hysplitt-model van de Amerikaanse weerdienst NOAA is zo’n tool. Je kunt het zelfs tot 10 dagen terug laten rekenen. Zo’n sessie geeft leuke resultaten.
Als je bijvoorbeeld uitzoekt waar de lucht, zoals die komende vrijdagavond 13 juni ’s avonds om 8 uur in het midden van Nederland op 500 meter hoogte bevindt vandaan komt, dan blijkt het om lucht te gaan die zich 10 dagen geleden boven het noordoosten van Canada aan de oostrand van de Hudsonbaai ophield. En iets anders is dat die lucht zich daar toen op een hoogte van 3000 meter bevond en onderweg dus zo’n 2500 meter is gedaald.
Onze lucht komt de komende dagen uit Canada
De lucht die zich komende zaterdag om 14 uur óp een hoogte van 500 meter boven het midden van Nederland bevindt, lag 10 dagen geleden ook boven Canada, op een hoogte van 1000 meter dichtbij de zuidwestpunt van de Hudsonbaai.
In beide gevallen heeft de lucht, na de oceaan te zijn overgestoken, een tijdje boven Frankrijk rondgehangen. Dat het toch om warme lucht gaat, heeft meerdere redenen.
Door daalbewegingen onderweg sterke opwarming
Bij vertrek, in de buurt van de Hudsonbaai, was de lucht nog vrij kil. Het water van de baai is nog bedekt met ijs. Onderweg bevond de lucht zich op vrij grote hoogte en ondervond weinig invloed van het water van de oceaan.
Boven Frankrijk, in het hogedrukgebied daar, daalde de lucht echter flink. In beide gevallen enkele kilometers. Dalende lucht warmt op, met ongeveer een graad per 100 meter. Een daling van 2500 meter betekent dus 25 graden erbij, een daling van 3500 meter (de lucht voor zaterdag daalt uiteindelijk zover) betekent 35 graden erbij. Zou je op 4000 meter bij -10 graden beginnen, dan kom je op 500m meter dus om en nabij 25 graden uit.
Het is dus niet de warmte vanuit Spanje
Zo zijn het vooral de sterke daalbewegingen in het hogedrukgebied die ons later deze week een paar erg warme dagen opleveren. In combinatie natuurlijk met de sterke zon. En is het dus niet, zoals wij dachten, de erg warme lucht uit Spanje die de opwarming veroorzaakt.
Maar wat gebeurt er dan met de Spaanse hitte? Ook dat hebben we met behulp van het Hysplitt-model uitgezocht. Je kunt het namelijk ook vooruit laten rekenen. En daarmee kunnen we uitvinden waar de lucht, zoals die zich nu boven Spanje bevindt, naartoe beweegt.
Naar het noordpoolgebied
Het levert een erg grappig resultaat op. De lucht, zoals die de afgelopen nacht om 2 uur boven Madrid aanwezig was, reist de komende dagen via de zuidwestpunt van Engeland en het oosten van Ierland naar de oostkust van Groenland, buigt daarna naar het zuidoosten af en reist via Rusland helemaal naar Kazachtstan, om uiteindelijk over Siberië weer naar het noorden af te buigen en over 10 dagen boven het noordpoolgebied uit te komen.
Nederland komt in deze route niet voor. Bovendien stijgt de lucht sterk en bevindt zich het grootste deel van het hiervoor beschreven traject op een hoogte van 10 kilometer. En doordat stijgende lucht juist afkoelt, zal die lucht daar het grootste deel van de tijd ook ijzig koud zijn.
Het zit complexer in elkaar dan je denkt
Zo zitten de luchtbewegingen op aarde dus veel complexer in elkaar dan je zo op het eerste gezicht zou zeggen. En is het niet zomaar aan te geven waardoor het juist bij ons zo warm wordt.
