30-Daagse (+): de titanenstrijd om de winter

Foto boven: Het wordt de komende weken spannend voor de winter - Gerrit Hogeweg

En nog steeds broeit er iets op de weerkaarten voor de eerste (twee) we(e)k(en) van 2025. Eigenlijk worden de pluimen steeds interessanter, terwijl hoofdberekeningen dag-in-dag-uit zwabberen. Wie gaat er straks aan het langste eind trekken?

Advertentie

Er is al een tijdje een titanenstrijd gaande tussen de (al lange tijd zeer sterke) poolwervel in de stratosfeer, die het weer in de luchtlagen onder zich naar zijn hand probeert te zetten, en de druksystemen in de troposfeer eronder. Het zijn die druksystemen die met alle macht proberen om de poolwervel eronder te krijgen. De strijd is nog steeds onbeslist.

Het wordt de komende weken spannend voor de winter - Gerrit Hogeweg

Soms houdt weer zich niet aan de wet

Tijdens de presentatie van de winterverwachting, afgelopen 23 november bij het KNMI, zeiden we het al. Er is geen winter in zijn vooropgezette patroon zo duidelijk, of er komt wel een periode in voor waarin het weer zich op allerlei manieren afwijkend gedraagt. De eerste twee weken van 2025 zouden – net als vorig jaar overigens – heel goed zo’n periode kunnen worden.

Terwijl de poolwervel lekker door beukt, zien we de NAO- en AO-index de komende twee weken (sterk) negatief worden. Met drukstijgingen in de buurt van IJsland en Groenland en drukdalingen op de plaats waar zich normaal het hogedrukgebied bij de Azoren bevindt. Het één gaat volledig tegen het andere in. En juist dat is zo mooi om nog weer eens mee te maken.

Het zou prachtig zijn

Wat zou het heerlijk zijn als het de eerste twee weken van 2025 in Noordwest-Europa echt winters zou worden. Want daarmee is dan meteen bewezen dat het nog wél kan: koud weer, terwijl er in de stratosfeer een sterke poolwervel staat te beuken.

Nog mooier zou zijn als de druksystemen in de troposfeer de poolwervel er dit keer onder zouden krijgen. Met in de tweede helft van januari een SSW als gevolg. Van de winterverwachting blijft in dat geval misschien wel niets meer over. Maar, dat zou helemaal niet uitmaken.

Canadian Warming

Het is nog steeds de Canadian Warming die alles in gang zet. Hij speelt zich in de week tussen 30 december en 6 januari af. En is in de week daarna alweer voorbij. We zien in de troposfeer meteen een reactie in de vorm van drukstijgingen bij Groenland en IJsland. Aan de oostflank van dit hogedrukgebied steekt een noordelijke wind op, die koude lucht naar het zuiden en waarschijnlijk nog steeds ook onze omgeving brengt. Na de jaarwisseling.

De daling van de NAO-index en de AO-index begint vandaag overigens al. Zo’n hogedrukgebied bij Groenland kan helpen om uiteindelijk de poolwervel een flinke knauw te geven. Ook die kans is er nog steeds, zo laat de laatste berekening van het Europese model zien. Vanaf de tweede helft van januari zou het kunnen gebeuren. De laatste berekening laat weer iets meer lijntjes zien die het ook echt zover laten komen. Maar er moet nog wel iets gebeuren.

Week 1: van 30 december tot en met 5 januari

Koude lucht rukt op en bereikt ons later in de week
Wisselvallig weer met geregeld regen en ook wind
Daling van de temperatuur, vooral later in de week

Zitten we maandag en dinsdag nog duidelijk in de zachte lucht, de koudere lucht die aan de oostflank van het hogedrukgebied bij Groenland naar het zuiden stroomt, komt vanuit het noorden al wel dichterbij. En daarmee nemen de neerslagkansen op dinsdag (en mogelijk dus tijdens de jaarwisseling) ook al toe. Omdat de koude lucht ons nog niet bereikt, is dat gewoon regen. En geen sneeuw zoals de afgelopen dagen ook in de berekeningen zat.

Op 2 januari vormt zich boven de Britse eilanden in de overgangszone een actief lagedrukgebied. Het brengt fronten onze kant op met regen en wind, en houdt de opmars van de koude lucht even tegen. Een dag later, als het lagedrukgebied boven Scandinavië uitkomt, kan de opmars van de koude lucht wel verder gaan. Vanaf dan gaan de temperaturen dan ook omlaag. Het lijkt daarbij wel wisselvallig te blijven. De sneeuwkansen nemen toe.

Week 2: van maandag 6 tot en met zondag 12 januari

Een zachte en een koude optie
Westelijke winden in de zachte, oostelijke in de koude optie
Duidelijk afnemende wisselvalligheid

Deze tweede week is erg interessant. Er zijn twee smaken, afhankelijk (zoals het nu lijkt) van de plaats waar een hogedrukgebied boven Europa terechtkomt.

Er is een optie die winden met een westelijke component oplevert. Hierin zitten de zachtste berekeningen met de meeste wisselvalligheid en de hoogste temperaturen.

De andere helft van de berekeningen laat winden met een oostelijke component zien. Hierin zitten de koudste lijntjes, waaronder lijntjes die met serieus winterweer komen. Met zowel in de nacht als overdag vorst. Nog steeds wordt behoorlijk wat bewolking berekend. En dat is tegenwoordig natuurlijk ook met oostelijke winden het geval. Die kunnen de daling van de temperaturen weer behoorlijk tegenhouden, als het uiteindelijk ook zo gaat.

Het wordt een spannende week. Hier wordt de winter gemaakt of gebroken, zo lijkt het nu.

Week 3: van maandag 13 tot en met zondag 19 januari

Wind draait naar richtingen tussen west en noord
Iets hogere, maar wel normale temperaturen
Wisselvalliger, soms ook een winterse bui

Terwijl het hogedrukgebied bij Groenland en IJsland nog steeds van de partij is, lijkt de as van de hogedruk bij ons naar het zuiden weg te schuiven. Dat zou een wind uit richtingen tussen west en noord kunnen opleveren met weer een stijging van de temperaturen, mocht de koude optie in de week ervoor bewaarheid zijn geworden.

Bepalend is in dit geval wat er met de temperaturen van de bovenlucht gebeurt. Die zouden in deze setting nog aan de lage kant kunnen zijn. In dat geval houden we maxima die ongeveer normaal voor de tijd van het jaar zijn. Wel zou het opnieuw iets wisselvalliger kunnen worden, met als de bovenlucht koud is mogelijk ook een winterse bui.

Week 4: van maandag 20 tot en met zondag 26 januari

Opnieuw hogedrukinvloed
Zuidelijke winden, normale temperaturen
Afnemende wisselvalligheid

We zien zowel op de Oceaan als boven het Europese continent signalen voor hogedruk. Nederland lijkt aan de rand van het Europese hoog terecht te komen. Dat zou bij ons een zuidelijke wind kunnen opleveren. Met wellicht nog wat kou, afkomstig van het Europese continent. Meer dan normale temperaturen zitten er ook deze week niet in.

Mocht het in de week ervoor wat wisselvalliger zijn geworden, dan verdwijnt die wisselvalligheid in deze week weer, mochten de kaarten inderdaad op deze manier uitkomen.

Week 5 en 6: van 27 januari tot en met 9 februari

Overgang naar westcirculatie
Toenemend wisselvallig, meer wind
Stijging van temperatuur

De hogedruk zakt naar het zuiden en bij IJsland en Groenland komt een lagedrukgebied te liggen. Als dit gebeurt, dan zet vanaf dat moment een westcirculatie in. En is het met de aspiraties van de winter van dit jaar wel gedaan.

Maar, voordat het zo is, is nog een lange weg te gaan. In de tussentijd kan er bijvoorbeeld nog een SSW uit de bus zijn gekomen, en die zou het patroon ongetwijfeld weer heel anders neerzetten. In die zin is de komende periode dus een zeer interessante.

Samenvattend:

Het heeft er alle schijn van dat de winter van 2025 in de komende weken wordt gemaakt of gebroken. Op allerlei niveaus is een titanenstrijd aan de gang. De uitkomst ervan is ongewis. Zowel de winter, als een zachte variant maken kans. Het wordt interessant.

Het zal er dit keer dus weer eens om spannen. En dat is na 11 jaar zachtheid eigenlijk al heel wat.