Waarom in Noord-Amerika wel, en bij ons geen winter?
Reinout van den BornHoe komt het dat het in de VS en Canada deze maand wel lukt om de ene golf met extreme kou na de andere naar het zuiden te laten rollen en hier bij ons maar niet?
Het zijn bijzondere tijden in het weer. Viel deze week in Noord-Amerika tot aan de Golf van Mexico sneeuw en daalden de temperaturen in steden als New-Orleans nachten achtereen tot tussen -3 en -5 graden, bij ons werd het in Zuidwest-Duitsland gisteren bijna 20 graden. En kon je overdag in je T-shirt naar buiten om in de zon van de warmte te genieten.

Verschil van dag en nacht
Van beide kanten van de Oceaan kun je zeggen dat het winter is. En toch zie je, als je naar het weer kijkt, een verschil van dag en nacht. De veroorzaker van deze twee totaal tegengestelde kanten van de pendule is de poolwervel. Die er in de hoge delen van de atmosfeer boven Noord-Amerika voor zorgt dat de wind vaak uit het noordwesten komt, met de daarbij horende aanvoer van zeer koude lucht. Terwijl die hoge wind bij ons juist vaak zuidwestelijk is.
De poolwervel, we hebben het er op deze site wel vaker over, is een min of meer cirkelvormige straalstroom rond het poolgebied, die zich in het winterhalfjaar voordoet. De veroorzaker ervan is de poolnacht. Doordat de zon in het poolgebied gedurende de winter lange tijd niet schijnt, koelt de lucht daar sterk af. In de gebieden er omheen, waar de zon nog wel dagelijks schijnt, is het stukken warmer. Op de grens van de warme en de koude gebieden vormt zich een band met hoge windsnelheden, die het poolgebied gedurende de winter omcirkelt.
Atmosferische golven vervormen poolwervel
Nu ziet die poolwervel er niet altijd hetzelfde uit. Je kunt de lucht om de aarde als een golvend wateroppervlak zien, met golven die rond de aarde rollen, soms hoger worden, dan weer lager en af en toe ook breken. Boven Noord-Amerika zijn het de golven die in de atmosfeer vanaf de Grote Oceaan binnendringen die ervoor kunnen zorgen dat de poolwervel aan die kant even wat ingedeukt raakt. Het is dan geen cirkel meer, maar een circulatie die zich uitrekt.
Zodra dit gebeurt, komt boven de Noordpool, van het oosten van Siberië tot aan Canada en (als de poolwervel zich goed uitrekt) ook de VS in de stratosfeer een langgerekte band met noordelijke tot noordwestelijke winden te staan. Die voert in de hoge delen van de atmosfeer zeer koude lucht aan. Ook daaronder past de drukverdeling zich aan, en wel zo dat de erg koude lucht ook aan de grond vanuit Canada naar het zuiden stroomt. Dan wordt het winter. Dit is precies wat we de afgelopen weken in Amerika meerdere malen hebben zien gebeuren.
In Europa zitten we aan de warme kant
In Europa zitten we precies aan de andere kant van de poolwervel. Bij ons is het zo, dat als de poolwervel zich uitrekt, in de stratosfeer een langgerekte baan met zuidwestelijke winden ontstaat, die veel warme lucht aanvoert. Eronder vormen zich hogedrukgebieden, die tot op grote hoogte met warme lucht gevuld zijn en vaak vanaf de Azoren (waar normaal ook altijd al een hogedrukgebied ligt) boven het Europese continent terechtkomen.
Ze brengen bij ons geen winterweer, maar wel veel laaghangende bewolking en mist. En dat is precies wat er bij ons de afgelopen weken steeds weer is gebeurd. Het is, zoals al eerder in dit verhaal aangegeven, de andere kant van de medaille. Waar we maar niet van afkomen.
Seizoensmodellen hadden gelijk
Het bijzondere is dat veel weermodellen al de afgelopen herfst voorzagen dat dit het beeld van deze winter zou worden. Ze hadden het volledig bij het rechte eind, kunnen we nu zeggen.
Mis ook deze verhalen niet:
Definitieve winterverwachting 2025: vroege start, volgt er meer?
Winter 2025 - ook zonder echt veel winterweer - verloopt wel bijzonder
Zijn er nog geitenpaadjes die de winter de komende tijd kan nemen?
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller