Precies 50 jaar geleden sneeuwde het in Nederland in juni
Reinout van den BornHet is vandaag precies 50 jaar geleden dat het noordwesten van Europa op 2 juni 1975 nog met recordlate sneeuwval te maken kreeg. In Engeland moest zelfs een cricketwedstrijd worden stilgelegd, doordat het (midden op de dag) te hard sneeuwde.
Sommige jaren blijven je bij, niet omdat er één record sneuvelde, maar doordat ze barstensvol zaten met opmerkelijke weersmomenten. 1975 was zo'n jaar. Een jaar dat begon met bloeiende bloemen in januari, sneeuw in juni, en eindigde met zonverbrande schouders in augustus en recordvroege sneeuw in oktober. Wie erbij was, weet het nog. En wie het niet meemaakte, Kan het nu bijna niet meer geloven.
Een winter als lente
De aftrap was meteen al bijzonder: de winter van 1974-1975 werd met een gemiddelde temperatuur van 5,5 graden de op dat moment zachtste winter ooit gemeten in Nederland. Sneeuwschuivers bleven werkloos in de schuur staan en het gras was eerder toe aan de maaier dan aan een laagje ijs.
Toen kwam juni, met eerst nog sneeuw
Maar het meest bizarre moest nog komen. Neem nou 2 juni 1975, een dag die niet alleen in Nederland, maar ook in het Verenigd Koninkrijk in de annalen staat gegrift. Terwijl de meeste mensen rond die tijd al aan korte mouwen dachten, viel op die maandag hier en daar nog sneeuw. En niet zomaar wat vlokjes.
Een actieve depressie trok vanaf Schotland richting het zuidoosten, met aan de westflank een bel arctische lucht. De timing was bijzonder: het koufront schoof in de vroege ochtend over Engeland en Wales, precies op het koudste moment van de dag. De temperaturen waren er al laag, op veel plaatsen vroor het zelfs licht. En toen de neeeslag inzette, ging die op hoger gelegen plekken razendsnel over in dikke sneeuwvlokken.
Cricketwedstrijd stilgelegd vanwege sneeuw
In Buxton, in het Peak District (centrale deel van het Verenigd Koninkrijk), werd een geplande cricketwedstrijd afgeblazen vanwege een sneeuwdek van 2 tot 3 centimeter. Een krantenfoto uit die tijd toont verbaasde toeschouwers die tussen de dwarrelende vlokken door over het besneeuwde cricketveld lopen. Het is een beeld dat sindsdien legendarisch is.
In delen van Schotland werd zelfs 10 tot 15 centimeter sneeuw gemeten. Ook in grote steden als Londen en Cambridge werden winterse buien gemeld. Het was een weerbeeld dat niet paste bij de datum op de kalender.
Nederland bibberde mee
Ook ons land was op dat moment in de greep van koude lucht, die al op 29 mei vanaf het noorden was binnengevallen. De nachten verliepen koud, met op 2 juni een temperatuur van -1,2 graden in Almen, nog altijd het kouderecord voor de eerste tien dagen van juni. In sommige tuinen zaten de bladeren gewoon bevroren aan de bomen.
Diezelfde 2 juni bracht ook in Nederland natte sneeuw. In Huizen daalde de temperatuur tijdens een bui van 14,6 graden in de middag naar slechts 4,5 graden rond zessen, aan het begin van de avond dus. Even later dwarrelden daar tussen de regendruppels de eerste sneeuwvlokken naar beneden.
Kletsnatte vlokken in juni
Een kwartier later viel er zelfs volledig natte sneeuw. Het waren dikke, kletsnatte vlokken die in juni absoluut niet thuis hoorden.
Ook op de Veluwe werd uit verschillende plaatsen melding gemaakt van kortstondige sneeuwval. Er is geen bewijs dat het ergens wit werd, maar alleen al het feit dát het in juni sneeuwde, maakt deze dag uniek. Sindsdien is het in Nederland nooit meer tot sneeuwval gekomen in de eerste maand van de meteorologische zomer.
Van ijzig naar zinderend
Na deze historische kou-inval kwam de omslag snel. Op 6 juni liep de temperatuur alweer op naar 22 tot 24 graden. De zomer van 1975 zou daarna uitgroeien tot op dat moment een van de warmste van de eeuw.
Tussen 29 juli en 15 augustus kwam het tot een langdurige hittegolf van 18 dagen, de eerste sinds 1947 én nog altijd de langste hittegolf ooit gemeten in De Bilt. Zwoele nachten, zonovergoten dagen en zwembaden die overliepen van enthousiaste zwemmers, het contrast met begin juni kon niet groter zijn.
Een weerjaar om nooit te vergeten
En alsof dat nog niet genoeg was, kwam het in 1975 tot nóg een hoogstandje: op 13 oktober viel op sommige plekken alweer sneeuw, de vroegste sneeuwval ooit gemeten in Nederland.
Een zachte winter, sneeuw in juni, een verzengend hete hittegolf in de zomer en vroeg winters weer in het najaar, er zijn weerjaren waarin minder is gebeurd.
