Kustconvergentie brengt na 't weekend aan zee talrijke buien

Foto boven: Prachtig gekleurde wolken, hoog in de atmosfeer - Tonny Morsink

Nu er in Nederland een weersomslag en een fase met buien aan zit te komen, ligt een typisch herfstfenomeen op de loer: kustconvergentie. Het kan de komende tijd aan de west- en noordwestkust gebeuren, met bijbehorende zuidwestenwinden en buienstraten. Ook op de plekken waar die buien het land op komen kan erg veel regen vallen.

Vooral na het weekend lijkt de buienstroom in de kustgebieden goed op gang te komen. Dan komen de golven met koude bovenlucht, nodig zijn om de productie van buien boven de nog altijd warme Noordzee goed op gang te laten komen. Het water van de Noordzee heeft voor de Nederlandse kust op dit moment een temperatuur van nog ongeveer 20 graden.

Prachtig gekleurde wolken, hoog in de atmosfeer - Tonny Morsink

Lucht boven zee weer kouder dan het zeewater eronder

We gaan geleidelijk de periode weer in waarin de lucht boven zee kouder kan zijn het zeewater daaronder. Eerst is dat alleen in koudere nachten zo. Op het moment dat de lucht boven het zeewater kouder is dan het zeewater zelf wordt de luchtmassa aan de onderkant daar een beetje opgewarmd, in plaats van afgekoeld en krijg je boven zee stijgbewegingen in de lucht.

Advertentie

Als de omstandigheden in de rest van de atmosfeer er geschikt voor zijn, kunnen zo buien ontstaan. Boven zee, maar vooral ook in de kustregio. Zeker als er langs de kust een zuidwestenwind waait. De vorm die onze kust heeft, de nabijheid van het Kanaal en de temperatuurverschillen tussen land en zee maken dan dat zich een kustfront kan vormen, ook wel kustconvergentie genoemd. Een plek waar de wind draait en waar veel buien (kunnen) overtrekken.

Bewegende lucht is gevoelig voor wrijving

Dat gaat zo. Als je naar de wind kijkt, dan is de richting daarvan gevoelig voor de wrijving die de bewegende lucht ondervindt. De wrijving op zee is minder groot dan op het land. Op zee staan immers geen bomen en huizen. Alleen golfslag kan een beetje extra wrijving opleveren. Hoe meer wrijving de wind ondervindt, hoe meer de richting ervan tegen de wijzers van de klok in bijgesteld zal worden. Of in meteorologentaal: hoe meer de wind zal krimpen.

De kust is een bijzondere plek. Direct aan zee heb je een snelle overgang van een situatie met weinig wrijving (een wind die over zee waait en weinig wrijving ondervindt) naar een situatie boven land waarin de bewegende lucht veel meer last heeft van wrijving. Je ziet de wind daardoor, zodra die van zee boven land aankomt, 10 tot 20 graden (en soms meer) tegen de wijzers van klok in draaien. En tegelijkertijd door de toegenomen wrijving ook een beetje afnemen. Zo waait bijvoorbeeld op zee een vrij krachtige westenwind en boven land een matige zuidwestenwind.

Stijgbewegingen

Hiermee ontstaat een evenwijdig aan de kust liggende lijn, waarop de wind draait en afneemt. Maar ook een lijn waarop de sneller bewegende lucht vanaf zee botst op de trager bewegende lucht boven het land, die ook uit een iets andere richting komt. We noemen dit convergentie (samenkomen). Zo’n lijn wordt een kustfront genoemd, helemaal als de stijgbewegingen die langs zo’n lijn ontstaan in de juiste atmosferische omstandigheden ervoor zorgen dat zich buien vormen.

Advertentie

Buien dus, die zich in een zuidwestelijke wind evenwijdig langs de kust gaan trekken. En misschien ook wel ergens het land op komen. In het malen van een weersverwachting komt het er dan op aan. Waar en hoe komen die buien het land op? Want dat zijn de plekken waar in een dergelijke situatie erg veel regen kan vallen. Kleine draaiingen van de wind kunnen daarbij grote gevolgen hebben, lokaal en regionaal. Als een buienlijn uren lang over een bepaalde stad trekt, kan meer dan 50 mm vallen, terwijl dat iets verderop maar een paar millimeter of zelfs helemaal niets is.

Binnenland een stuk droger

Voor het diepere binnenland ziet het er een stukje overzichtelijker uit. Wolken zijn er wel, de zon laat zich ook af en toe zien, maar je krijgt pas echt last van buien – een enkele losse bui daargelaten – als zo’n lijn met buien (die als het ware aan de kust vastgeplakt ligt) in beweging komt en het land optrekt. In veel gevallen gaat dan de fut er wel uit (het warme zeewater, de voedingsbron van de buien, heeft geen invloed meer), waardoor landinwaarts steeds minder neerslag valt.

Voordat de buienstroom goed op gang komt, hebben we eerst nog met de restanten van de ex-orkaan Erin te maken. We vinden ze terug in een lagedrukgebied, waarvan de kern de komende dagen bij het noorden van Ierland en Schotland rondtolt. Er drijven meerdere storingen omheen die ons land van tijd tot tijd passeren. Een ervan passeert vandaag, de volgende donderdag en vrijdag.

Vanmiddag tussen 24 en 30 graden

De storing van vandaag is nauwelijks actief. Na een ochtend met nog behoorlijk wat zon, neemt vanmiddag de bewolking toe. Heel lokaal kan een buitje vallen, maar dat stelt weinig voor. Vanavond en nog voor zonsondergang komt vanuit het westen de zon er weer beter door. De wind draait van zuidoost naar zuidwest en is aan zee vrij krachtig en het wordt 24 tot 30 graden.

Vanavond en de komende nacht wisselen wolken en opklaringen elkaar af en kan in het oosten en zuidoosten nog een lokale bui vallen. Verder is het droog. De zuidwestelijke wind is aan zee nog steeds geregeld vrij krachtig en de temperaturen dalen tot tussen 13 en 17 graden.

Ook morgen warm

Morgen wisselen wolken en de zon elkaar af en blijft het op een lokale bui in het westen na droog. De zuidwestelijke wind is eerst nog matig, aan zee af en toe vrij krachtig, maar neemt in de loop van de dag af en gaat in het binnenland uit allerlei richtingen waaien. Het wordt daarbij 21 of 22 graden in het noordwesten en plaatselijk 28 graden in het oosten en zuidoosten van het land.

Ook donderdag kan de temperatuur in het oosten van het land nog behoorlijk oplopen. Daar begint de dag nog met redelijk wat zon, in het westen is het al bewolkt en komt in de loop van de ochtend een gebied met buien opzetten, waarbij ook onweer mogelijk is. In de middag trekt dat gebied verder naar het oosten en kan het ook in binnenland weer eens regenen.

Vanaf vrijdag wisselvallig

Vanaf vrijdag ziet het er wisselvallig uit. Nieuwe storingen komen vanuit het zuidwesten op ons af en passeren later op vrijdag, in de nacht naar zondag en later op maandag. Op die momenten regent het of vallen buien, soms met onweer en kan het ook even flink waaien. De temperaturen komen overdag met nu en dan zon op waarden tussen 20 en 23 graden uit; koud is het niet. Pas als het kwik na het weekend wat verder daalt, lijkt de buienstroom aan zee echt goed op gang te komen.