Gaat de komende zomer de natte en kille van 2011 achterna?
Reinout van den BornDe zomer van 2025 is zondag begonnen en de eerste week ziet er nat uit. Met name donderdag en vrijdag kan overal flink wat regen vallen, zo laten de laatste berekeningen zien. En het zou toch een warme en droge zomer worden? In 2011 was het voorjaar het droogste ooit. De zomer die erop volgde was nat en koud.
En niet zomaar nat, zo schrijft het KNMi in zijn zomeroverzicht van toen. Het was de natste zomer sinds tenminste 1906. Gemiddeld over het land viel 350 millimeter regen. Daarmee werd de zomer van 2004, de tot dan toe natste zomer met gemiddeld over het land 333 millimeter regen in de drie zomermaanden, naar het tweede plan verwezen.
En het was in de lente zo droog geweest
En dat terwijl het in de lente van 2011 zo droog was geweest. Nog altijd is die lente, met gemiddeld over het land slechts 49 millimeter regen, de droogste lente ooit. Ook dit jaar hebben we in Nederland een uitermate droge, warme en zonnige lente beleefd.
De zomer van 2011 had een uitgesproken wisselvallig karakter. Het natst was juli met 142 millimeter tegen 78 millimeter normaal, maar ook juni met 100 millimeter en augustus met 110 millimeter deden een duit in het zakje. Een langer tijdvak met fraai zomerweer ontbrak.
De regen viel vaak in de vorm van buien
De regen viel vaak in de vorm van buien, zoals op 28 juni. Herwijnen kreeg toen 100 millimeter te verwerken, waarvan 79 millimeter in een uur. Vught werd getroffen door een valwind die enorme schade aanrichtte. Op 12 en 13 juli viel de regen in een zuidwest-noordoost gerichte strook over het land. In Elspeet kwam 73 millimeter omlaag. Op 14 juli kregen delen van West-Nederland tussen 30 en 70 millimeter over zich heen. Aan zee was de wind stromachtig.
Onweersbuien, die zich nauwelijks verplaatsten, leverden op 20, 21 en 28 juli verspreid tussen 30 en 60 millimeter regen op. Op 23 en 24 juli was het een front, horend bij een lagedrukgebied boven Duitsland, dat in 36 uur lokaal ruim 50 millimeter regen bracht. Op 18 augustus was het zuidoosten aan de beurt. Onweersbuien leidden er lokaal tot ruim 50 millimeter.
Deelen was met 447 millimeter de natste plaats
Van de KNMI-stations was Deelen uiteindelijk de natste plaats, met over de drie zomermaanden in totaal 447 millimeter. Vlissingen was het droogst met 252 millimeter. De Bilt kwam op 389 millimeter uit. Verder was het een koele zomer. In De Bilt kwam de gemiddelde temperatuur op 16,3 graden uit, tegen destijds 17,0 graden normaal. Vrijwel de hele zomer lag de temperatuur beneden het langjarige gemiddelde. Er waren in De Bilt 2 tropische dagen.
Opvallend was destijds, eigenlijk precies zoals dit jaar, de plotselinge omslag die zich voordeed, na een lange periode met stabiel hogedrukweer. Voltrok de omslag zich dit jaar in de laatste week van mei, destijds in 2011 gebeurde dat al na de eerste week van mei.
Hogedrukgebieden maakten plaats voor zuidwestcirculatie
In beide gevallen maakten hogedrukgebieden plaats voor een zuidwestcirculatie. Net als nu zagen we ook toen hoe lagedrukgebieden hun ankers bij IJsland uitgooiden en de ene na de andere storing in de richting van Noordwest-Europa afvuurden. Daar tussendoor passeerden steeds kernen van hogedruk, die zich van het Azorenhogedrukgebied afsplitsten en via Noordwest- Europa naar het noordoosten trokken.
Het waren hogedrukgebieden die ook golven met warme lucht vanuit het zuiden met zich meebrachten. Zo kwam De Bilt toch nog aan 50 warme, 7 zomerse en 2 tropische dagen. Maar, doordat de hogedrukgebieden steeds weer snel van ons vandaan bewogen, duurde de warmte nooit lang. De perioden tussendoor, waarin de storingen het voor het zeggen hadden, telden over het algemeen meerdere dagen. En daardoor viel de balans naar de koude kant uit.
Situatie van toen en nu is vergelijkbaar
Eerlijk is eerlijk: de situatie van toen, en die destijds de hele zomer aanhield, heeft veel weg van de drukverdeling zoals we die nu op de weerkaarten zien. Toch leven we wel in een andere tijd. De klimaatverandering heeft in de tussentijd niet stilgestaan. Het is in de basis sinds 2011, en zeker de laatste jaren, toch weer duidelijk warmer geworden. En het is dan ook de verwachting dat de wisselvallige periode deze zomer niet zo lang als toen zal duren.
Als je de berekeningen van de verschillende seizoensmodellen, zoals die nu beschikbaar zijn, voor later in de zomer bekijkt, dan is juni zonder meer een onzekere maand. Maar lijkt het er ook op dat de hogedrukgebieden, die door de zuidwestelijke circulatie op de oceaan in de richting van Noordwest-Europa worden afgevuurd, in juli en augustus standvastiger moeten worden. En ons dan toch stabieler en veel warmer moeten brengen. Het is ook om die reden dat we in onze zomerverwachting van een warme zomer uitgaan, over de drie maanden.
Herhaling is mogelijk, maar wordt niet verwacht
Maar je weet het natuurlijk nooit. Een verwachting kan fout gaan. Dat is in het verleden meer dan eens bewezen. En dat geldt ook voor deze zomer. Als de lagedrukgebieden op de oceaan, om wat voor reden dan ook – en dat net als in 2011 – toch sterker blijken te zijn dan nu in het algemeen wordt ingeschat, is een zomer van het type 2011 zeker niet onmogelijk. Het is dan waarschijnlijk niet zo koud als toen, maar tevreden erover zullen we niet zijn.
