De bizar warme winter van 2014: de enige met een nul
Reinout van den BornDe enige winter waarin het koudegetal in De Bilt op nul eindigde, blijft ook na de huidige die van 2014. Het was een winter waarin de wind niet uit de zuidhoek weg te krijgen was. Winterweer ontbrak in alle drie de wintermaanden vrijwel volledig.
Het begon in december al met een langdurig zuidwestelijke stroming. Vrijwel steeds werd zachte lucht vanaf de oceaan aangevoerd. Tot vorst kwam het in De Bilt op slechts vijf dagen, de laagste temperatuur van de maand (-4,1 graden in Herwijnen op 11 december) sprak dan ook niet echt tot de verbeelding. IJsdagen waren er die maand helemaal niet.
Zware noordwesterstorm
Blikvanger van de maand was misschien wel de zware noordwesterstorm die op 5 december over het land trok. Zelf was ik toen in IJmuiden om de passage van het koufront vanaf het strand mee te maken. Ik stond onder een windmolen toen daarop een bliksem insloeg. Slechts de vonkenregen kwam daarna dichtbij. Ik mocht echt van geluk spreken.
Thuis in Arnhem waren we minder gelukkig. Ook daar sloeg de bliksem in op de meer dan 100 jaar oude tuinmuur. Die spatte door de inslag uit elkaar, een ravage in de tuin achterlatend. Pas de volgende dag zagen we goed hoe groot de aangerichte schade eigenlijk was.
Hoge waterstanden
Stavoren kwam tijdens de storm tot een windstoot van 137 kilometer per uur, Vlieland 130 kilometer per uur. Daar werd een uurgemiddelde van windkracht 10 gemeten. De combinatie met springtij leidde aan de kust bovendien tot zeer hoge waterstanden.
Kwam de decembermaand uiteindelijk op een gemiddelde temperatuur van 5,9 graden uit, de erop volgende januarimaand was met 5,7 graden in De Bilt nauwelijks minder zacht. De eerste 10 dagen waren met gemiddeld 8,8 graden zelfs de op één zachtste eerste decade van januari ooit. Op 6 januari werd het in Woensdrecht en Gilze-Rijen 14,7 graden.
Winterkou in het noordoosten
Pas in het weekend van 24 tot en met 26 januari bereikte winterkou, afkomstig uit het oosten van Europa, het noordoosten van het land. De neerslag daar viel in dat weekend veelal in de vorm van sneeuw. In het noordoosten van Groningen groeide het sneeuwdek daarbij op zondag 26 januari hier en daar tot een dikte van 14 centimeter aan. Die dag ijzelde het er ook, wat tot spekgladde wegen leidde. De rest van het land bekeek de beelden verwonderd.
Nieuw-Beerta scoorde tijdens deze winterperiode drie ijsdagen op rij. Hier werd in de ochtend van 26 januari ook de laagste temperatuur van deze winter gemeten. De temperatuur daalde er tot -7,2 graden. Ook op 29 en 30 januari kwam het in Nieuw-Beerta tot ijsdagen. Het Hellmann koudegetal liep er tot 18,5 punten op. De Bilt stond nog steeds op nul.
De winter in Scandinavië
Tijdens de laatste januaridagen hield ik ook het weer in Scandinavië in de gaten. Halverwege de februarimaand zouden we op sneeuwreis naar het noorden vertrekken, per trein. Eerst leek het er nog wel winters, maar voor de langere termijn zag het ernaar uit dat de zuidenwind ook steeds grotere delen van Scandinavië in erg zachte sferen zou brengen. Volgens de verwachtingen kon het daarbij op veel plaatsen nog wel net onder nul blijven. Dat stelde ons iets gerust.
Februari kwam vervolgens op een gemiddelde temperatuur van 6,5 graden uit. Dit was opnieuw een maand waarin winterweer volledig ontbrak. In delen van het land vroor het niet, de Bilt kwam met -0,1 graden op 16 februari tot één vorstdag. De laagste temperatuur van de maand was -2,6 graden op 3 februari in Volkel. Op 24 februari werd het in een flink deel van het land 13 graden of warmer. Arcen mat die dag met 14,5 graden de hoogte temperatuur.
Rondreis door het hoge noorden
Vanaf half februari maakten wij per trein een rondreis door Noorwegen en Zweden. Van Oslo ging het naar Røros, de Lofoten en Narvik en van daar via Kiruna en het oosten van Zweden naar Kopenhagen en weer terug naar huis. Drie weken lang, tot ver boven de poolcirkel.
In Oslo was het bijna 15 graden en konden we eigenlijk zonder jas lopen. In de bergen rond de stad lag nog wel (smeltende) sneeuw. In Røros beleefden we onze koudste nacht met een minimumtemperatuur van -1 graden. Overdag dooide het fors. Toch konden we er hogerop in de bergen nog een mooie sledehondentocht maken. De dooi zag er triest uit.
Lofoten regen en zware storm
Op de Lofoten stormde en regende het alleen maar. Op sommige momenten zo hard, dat ik betwijfelde of het houten huisje waarin we verbleven wel zou blijven staan. Ook Narvik had temperaturen boven nul, al zagen we het er wel even sneeuwen.
Tijdens een zware sneeuwstorm beklommen per trein de bergen, om naar Zweden over te steken. In Kiruna lag veel sneeuw, meer dan een meter, maar waren de temperaturen vrijwel steeds boven nul. We hebben er nog een regenbui gehad. Verder scheen de zon en was de wind zuidelijk. Toen we verder wilden, had een zware storm zoveel bomen op het spoor gegooid dat we een ellenlange vertraging opliepen. Verder waren de temperaturen erg hoog. We vertrokken vroeg in de ochtend toen de thermometer al plus 5 graden aanwees.
Zweden voorjaarsachtig weer
Een tussenstop in het binnenland bij Gävle leverde voorjaarsachtig weer met temperaturen tot 15 graden en wandelingen in je T-shirt op. Net voordat we weg gingen, viel er nog wel even 10 centimeter sneeuw bij temperaturen rond het vriespunt. Dat was mooi.
Terug in Nederland was de winter al voorbij. Met 6,0 graden was de gemiddelde temperatuur goed voor een gedeelde tweede plaats op de ranglijst van warmste winters ooit. Opvallend was het gebrek aan winterweer en de dominantie van de zuidenwind.
Dominant lagedrukgebied
De kaarten met daarop de gemiddelde luchtdruk van de drie wintermaanden lieten een zeer dominant lagedrukgebied in de buurt van Schotland zien, met een langgerekte, noord-zuid georiënteerde hogedrukzone boven het oosten van Europa. Op vrijwel het gehele continent domineerden de zuidenwinden, tot in Lapland aan toe (dat wisten wij ook al).
Terwijl het winterweer van eind januari in het noordoosten daar nog een redelijke Hellmannscore had opgeleverd, kwam een flink deel van het land voor het eerst in de moderne meetreeks op een score van nul uit. Ook De Bilt. En tot nu is het bij die winter gebleven. Toch is de verwachting dat iets dergelijks in de toekomst in de Nederlandse winters vaker gaat gebeuren.
Mis ook deze verhalen niet:
Volg ons ook op facebook en X!
Jouw foto op Weerverteller.nl?
Stuur je foto naar foto@weerverteller.nl, of via X met de vermelding van @weerverteller
