Bijzondere Atlantische La Niña stut onze zomer
Reinout van den BornEr is de laatste weken een nieuwe La Niña ontstaan. Nu niet zoals meestal op de Grote Oceaan, maar op een heel bijzondere plek: de Atlantische Oceaan. Het fenomeen helpt wellicht om het type zomer dat we nu hebben lang in het zadel te houden.
Op de waterkaarten, met daarop de afwijkingen van de zeewatertemperaturen ten opzichte van normaal, is de blauwe streep langs de evenaar tussen Afrika aan de ene kant en Brazilië aan de andere kant duidelijk terug te zien. Eigenlijk net zoals tijdens een La Niña op de Grote Oceaan dus, maar dit keer dan wel één oceaan verder naar het oosten.
Passaatwinden sterk
De streep met kouder dan normaal zeewater is ontstaan als gevolg van een toename in de sterkte van de passaatwinden in het gebied. Aan onze kant zijn dat oostelijke tot noordoostelijke winden, die onder meer op de Canarische eilanden waaien. Verder naar het zuiden zijn het zuidoostelijke tot oostelijke winden.
Op de ITCZ, de lijn met onweersbuien die we in de tropen altijd terugvinden, botsen die twee windregimes op elkaar. Daar stijgt de lucht op en vormen zich buien. Maar wat opstijgt, moet een stuk verderop ook weer dalen. Dat gebeurt onder andere bij de Azoren. Dalende lucht levert daar een stijgende barometer op. Hierdoor ligt bij de Azoren bijna altijd een hogedrukgebied. Ook verder naar het zuiden is er een hogedrukgebied dat de ITCZ flankeert.
Meerdere oorzaken
Dat de wind toenam, kan verschillende oorzaken hebben. Zo leidt het toenemen van de wind in de gebieden met passaatwinden tot het afkoelen van het zeewater. Het warme water bovenin de zee gemengd met kouder zeewater dat vanuit de diepzee opwelt. En het afkoelen van het zeewater leidt weer tot een verdere toename van de wind. Het is een systeem dat zichzelf een tijdje kan blijven versterken. Ook de grote hitte van de laatste tijd in de Sahara speelt een rol. Die leidt tot een groter drukverschil in de regio en dus meer wind.
Dat er iets aan de hand is, weten we eigenlijk ook wel. Grote hoeveelheden Saharazand, die door de sterke wind ook in de woestijn, de laatste tijd in de lucht waren gekomen, kwamen enkele weken geleden helemaal in het Caribische Zeegebied terecht. En verduisterden daar de zon vrijwel helemaal. Wat ook steeds opvalt, is de kracht van het Azorenhogedrukgebied.
Sterkere botsing windregimes draagt bij aan kracht Azorenhoog
Ook dat is niet vreemd. Doordat zowel de oost tot noordoostpassaat als de zuidoost tot oostpassaat op dit moment sterker dan normaal is, schiet de lucht op de plekken waar de botsing tussen twee windregimes zich afspeelt ook harder omhoog. Dat loopt bij de Azoren dan weer uit op sterkere daalbewegingen uit. En dus een krachtiger hogedrukgebied.
Op de plek waar dat hogedrukgebied ligt, is het weer erg rustig, schijnt de zon vaak en langdurig en zijn de temperaturen hoog. Op de kaart van de watertemperaturen zien we op die plaats dan ook een langgerekte band met zeewater terug dat juist flink warmer dan normaal is. En die band strekt zich met een bocht tot over ons Noordzeegebied uit. Precies onder de baan van de hogedrukgebieden, die door lagedrukgebieden bij IJsland de laatste tijd steeds van het Azorenhogedrukgebied worden losgeweekt. En onze kant op komen.
Imprint van de zomer al duidelijk zichtbaar
Feitelijk is de imprint van de zomer tot nu toe in de verdeling van de watertemperaturen op de oceaan dus al duidelijk terug te zien. En lijkt het er sterk op dat zich een drukverdeling heeft ingesteld die, met hulp van de Atlantische La Niña de rest van de zomer wel eens hardnekkig zou kunnen blijken te zijn. We weten dat de junimaand dit jaar waarschijnlijk als de op een na warmste ooit de boeken in zal gaan. Dat belooft nog wat voor de rest van de zomer.
Veel zal afhangen van welk van de twee factoren die ons weer beïnvloeden het sterkste zal zijn. Zijn het de lagedrukgebieden bij IJsland, of is dat het hogedrukgebied bij de Azoren? Of varen we steeds tussen beide systemen door, zoals we de laatste weken hebben gedaan? Daarvan zal afhangen hoe warm en ook hoe droog de zomer bij ons zal eindigen. Het is in elk geval mooi dat het mechanisme erachter de laatste weken duidelijk naar boven is gekomen.
Invloed sterkt zich tot over komende maanden uit
Voor wat de Atlantische La Niña betreft, lijkt het erop dat die tot in de julimaand zal aanhouden. Daarna wordt een omslag naar een Atlantische El Niño verwacht. Ook met het oog op het Atlantische orkaanseizoen zijn dit interessante ontwikkeling om te volgen. Het kan best zo zijn dat de start ervan door het relatief koude zeewater van nu in de gebieden waar de orkanen zich ontwikkelen, wordt geremd. Terwijl er later in het seizoen, als het water in die gebieden alsnog warm is geworden, juist mogelijk een impuls komt. Een impuls die dan ook weer van belang kan zijn voor de weersontwikkeling in onze omgeving gedurende de herfstmaanden.
