Zomerweer in Nederland steeds vaker overweldigend
Reinout van den BornHet zijn niet alleen de berichten op sociale media over extreem weer die, zoals we vandaag in een ander verhaal op Weerverteller.nl beschrijven, de lezers ervan vooral in de zomer een gevoel van overweldiging kunnen geven. Het weer zelf geeft daar in de zomermaanden ook vaker aanleiding toe. Vooral als het om droogte en hitte gaat.
Ben je zoals ikzelf in de jaren 80 opgegroeid, dan is je beeld van de marges waarbinnen het weer zich gedurende de zomermaanden beweegt ook in die tijd gevormd. Voor mensen, die in de huidige eeuw zijn opgegroeid, zullen die gevoelsgrenzen heel anders liggen.
Zomer van 1976 sprong echt buiten de band
De enige keer dat een zomer voor de eeuwwisseling mijn interne marges ontsteeg, was in 1976. Die zomer was aantoonbaar ook een bijzonder geval, een uitbijter die in het klimaat van toen niet thuis hoorde en bij de meest extreme uitkomsten zat van wat in die periode mogelijk was. Maar droog en heet was de zomer wel, in grote delen van Noordwest-Europa. Met alle overlast die daarbij hoorde. Velen die hem meemaakten, herinneren zich die zomer nog.
De eerste keer dat we daarna buiten de band sprongen, was voor mij tijdens de zomer van 2003. Er zat een grote hittegolf in, van eind juli tot rond 12 augustus. Met temperaturen die in het zuiden van Nederland tot in de buurt van 38 graden opliepen. Voor het eerst kwam het warmterecord, toen met 38,6 graden al een eeuwigheid op naam van het Gelderse Warnsveld, gevoelsmatig aan het wankelen. Zonder dat het al viel, daarvoor was het nog te vroeg.
In 2003 viel ik af en toe bijna flauw
Ik herinner me nog hoe ik tijdens de warmste dag een wandeling maakte door mijn toenmalige woonplaats Nijmegen. Met het stadseffect erbij moet het ongeveer 38 graden zijn geweest. De stad was leeg, de terrasjes verlaten. Iedereen zat binnen. Alleen in de parken, onder de bomen en op het door de zon verbrande en bruine gras zaten nog een paar mensen. Ik liep anderhalf uur door de straten en viel af en toe bijna flauw door de hitte van dat moment.
Het was de eerste keer sinds 1976 dat het zomerweer in Nederland me overweldigde. Niet alleen bij ons was het warm, grote delen van het continent zuchtten onder de hitte. In Frankrijk was het aantal hittedoden dermate groot dat veel mortuaria de toestroom niet meer aankonden. Doordat familie met vakantie was, konden veel van de doden ook niet worden geïdentificeerd. Het waren bizarre beelden die van daar tot ons kwamen. Ik zal ze ook nooit meer vergeten.
Hittegolf 2003 in Europa nog altijd één van de ergste
De hittegolf die Europa in 2003 trof, is nog altijd één van de ergste die we in de moderne tijd hebben gehad. Hij wordt vaak vergeleken met de extreem hete zomer van 1540, die in grote delen van Europa dood en verderf tot gevolg had. Het totaal aantal hittedoden van de zomer van 2003 wordt in Europa wel op 70.000 geschat. Een indrukwekkend hoog aantal.
De volgende zomer die overweldigde was die van 2006, met daarin de allerwarmste maand in Nederland uit de moderne tijd. De gemiddelde temperatuur kwam in juli op maar liefst 22,3 graden uit, tegen destijds 17,4 graden normaal. Zelf stond ik op 18 juli langs het parcours van de 4Daagse van Nijmegen toen de hitte van die dag in het wandelpeloton zijn tol eiste. En de aankomst van de lopers via de Oosterhoutsedijk in een chaos ontaarde. Twee deelnemers stierven, waarschijnlijk als gevolg van de hitte. De 4Daagse werd afgelast.
In 2006 smolt het asfalt
Ook dit zijn zomerbeelden die ik niet gauw zal vergeten. Zeker ook niet die van de dag daarna, toen het in Nijmegen zo heet was dat het asfalt op diverse plaatsen smolt. Je kon je niet voorstellen dat er op dat moment nog gelopen had kunnen worden. Ook al werd daar in eerste instantie nog over nagedacht, maar dan wel over ingekorte parcoursen.
Het zijn die twee zomers geweest die het denken over zomerweer in Nederland aanzienlijk hebben veranderd. Mensen namen hitte ineens serieus, installeerden airco’s en namen maatregelen voor als zich weer een hittegolf aandiende. Om zo’n periode ook zo goed mogelijk door te komen. En op die hittegolven hoefden we meestal niet lang te wachten.
Het record van Warnsveld ging eraan
De zomers van 2018 (de warmste tot nu toe), 2019, 2020 en 2022 overweldigden ook. Nu door de enorme hoeveelheden zonneschijn en de droogte, die steeds weer de kop opstaken. En natuurlijk de hitte, die in 2018 nog net niet, maar in 2019 wel het hitterecord van Warnsveld van de troon stootte. En voor de eerste keer tot temperaturen boven 40 graden leidde.
Toch was de overweldiging in die jaren anders dan in 2003 en in 2006. Toen kwam het allemaal nog een beetje onverwacht, nu houden we er in ons achterhoofd veel meer rekening mee.
