Vorst in de nachten bezorgt fruittelers overuren
Reinout van den BornWe hebben opnieuw een koude nacht achter de rug, met in het noordoosten op anderhalve meter hoogte 4 graden vorst en in de duinpannen opnieuw matige vorst. Voor fruittelers betekent de vorst in deze tijd van het jaar overwerk om de bloesems te beschermen.
Het koudste KNMI-station de afgelopen nacht was Eelde met op anderhalve meter een minimumtemperatuur van -4,0 graden. Leeuwarden kwam met -2,1 graden als op een na koudste station uit de bus en in Nieuw-Beerta koelde het af tot -2,0 graden. Aan de grond was Eelde ook het koudst met -7,9 graden, gevolgd door Enschede met -6,0 en Hupsel met -5,2 graden.
Duinpan Bol 2 weer het koudst
In de duinpannen van vrieskoujagers Pieter Bliek en Karel Holvoet was Bol 2 in het Bergense bos het koudst met -5,46 graden (matige vorst), gevolgd door Vogelmeer 3 met -3,89 graden en Santpoort en Camperduin met -3,06 graden. Aan de grond was Bol 2 met -7,12 graden het koudst.
In België kwam Oudsbergen op anderhalve meter tot -8,5 graden en op 10 centimeter tot -10,2 graden (strenge vorst). Mürringen op 605 meter kwam op anderhalve meter tot -8,6 graden en Bütgenbach (542 meter) op 10 centimeter tot -10,4 graden. In de duinpannen in Denemarken is deze maand iedere dag nog matige vorst gemeten. Daar was het de afgelopen nacht -8 graden.
Vorst in de nachten voor fruittelers een uitdaging
Vorst in de nachten in deze tijd van het jaar is een probleem voor fruittelers. Nachtvorst in april is alles behalve bijzonder, maar voor de fruitbloesems een bedreiging. Dan moeten er echt flinke maatregelen aan te pas komen om de gewassen te beschermen. Ook in de gebieden waar zich veel fruittelers bevinden, bijvoorbeeld in het rivierengebied in Gelderland, heeft het de afgelopen nacht op veel plaatsen – zeker aan de grond – gevroren.
Om te voorkomen dat opengaande knoppen en bloesem bevriezen, spuiten telers de bomen nat met water. Dit wordt gedaan met een sproei-installatie in de fruitgaard. Het water bevriest rondom de knoppen en bloesem. Het ijs werkt vervolgens als een soort jasje en beschermt de toekomstige vrucht tegen vorstschade. Dit werkt op twee manieren.
IJs isoleert de takken en genereert stollingswarmte
Zo isoleert het ijs de takken en dat zorgt ervoor dat kou uit de buitenlucht de knoppen niet kan bereiken. De temperatuur onder het ijslaagje is nul graden en dat is net warm genoeg om geen schade te veroorzaken. Het jasje beschermt dus de knoppen en bloesem tegen vrieskou.
Ten tweede komt bij het vormen van ijs de zogenaamde stollingswarmte vrij. Het is het tegenovergestelde van het dooien van ijs, waarbij warmte nodig is. Daardoor blijft de toekomstige vrucht boven nul. Het sproeien moet wel de hele nacht doorgaan. Pas nadat de zon is opgekomen en de temperatuur weer stijgt en boven nul is, is het gevaar geweken.
Soms zijn de boomgaarden te groot
Soms is de boomgaard te groot voor een sproei-installatie of is geen water voorhanden. Daarom gebruiken ze in Frankrijk, Duitsland en andere Alpenlanden vuurpotten. De warmte van het vuur zorgt ervoor dat de temperatuur van de fruitbomen boven nul blijft. Nadeel is dat tijdens het rustige en koude weer ook rook blijft hangen en de luchtkwaliteit zeer slecht wordt. Daarnaast wordt een hoop CO2 de lucht in geslingerd.
Een andere optie is om met een helikopter over een boom- of wijngaard te vliegen. Dit gebeurt in Australië en de Verenigde Staten, waar wijn- en boomgaarden ontzettend groot zijn.
Helikopter laat koude en warmere lucht mengen
Tijdens een heldere nacht met weinig wind is de temperatuur aan de grond veel lager dan een paar meter boven het aardoppervlak. Koude lucht zakt namelijk naar het aardoppervlak en warme lucht stijgt op. De helikopter zorgt er met zijn wieken voor dat deze twee luchtlagen mengen. De temperatuur aan de grond loopt dan vaak op tot net boven nul.
