Tussenrapport 2024 eerste halfjaar: zeer warm en erg nat

Het eerste halfjaar van 2024 zit erop. Het is dan ook tijd voor een los tussenrapport. Wat viel er tot dusverre op? Wat is er aan bijzondere dingen gebeurd en wat is allemaal achterwege gebleven? We lopen er in een paar ruige stappen doorheen.

Met een gemiddelde temperatuur van tot nu toe 10,5 graden is het in 2024 in het eerste halfjaar 1,6 graden warmer dan normaal geweest. Op de vrij koele junimaand na, verliepen alle maanden warmer dan normaal tot zelfs recordwarm (februari en maart). Alleen januari kwam nog enigszins in de buurt van normaal uit, in de rest van de maanden waren de verschillen met de gebruikelijke temperaturen groot. Doordat het tegelijkertijd steeds erg wisselvallig was, hebben de meeste mensen het eerste halfjaar echter niet als heel warm ervaren.

Winterkou haalde Nederland niet

Een verdeling van zeewatertemperaturen op de Indische Oceaan die de Indian Ocean Dipole (IOD) wordt genoemd, kostte ons mogelijk een koude winter. De koude lucht boven Scandinavië was wel dichtbij, maar wist onze omgeving niet of nauwelijks te bereiken. Alleen in januari hadden we twee winterse weken, waarbij op natuurijsbanen en ondergelopen weilanden hier en daar nog even op natuurijs werd geschaatst. De rest van de tijd was het zacht en viel alleen de enorme hoeveelheid regen op. Er zat vaak geen droge dag tussen en het waaide ook nog eens hard. Vooral aan zee trok de wind daarbij af en toe tot stormkracht aan.

Ook het voorjaar zal door veel mensen voor wat het weer betreft als een mislukking zijn ervaren. Hoewel het tempo van de regen in maart even iets omlaag ging, verliepen zowel april als mei (normaal de droogste maanden in Nederland) weer erg nat. Het opvallende was dat er geen periode met sterk drogend voorjaarsweer tussen zat, zoals meestal wel het geval is. Het vele vocht in de bodem en in de gewassen zorgt er al een tijdje voor dat de lucht behoorlijk vochtig is. Af en toe kun je zelfs al het gevoel hebben in augustus te zijn aanbeland.

Natuur genoot van de vele regen

Voor de natuur was de vele regen een zegen. De bomen zijn in geen jaren zo goed in blad gekomen als dit jaar. Het is weer echt donker in de bossen. En nog is er daar water in overvloed. Daardoor stromen de beken weer overal, ook die beken die door de droogte in voorgaande jaren jarenlang droog hebben gestaan. Vennetjes staan weer vol met water, poelen zijn terug, zelfs op plaatsen waarvan we eigenlijk niet meer wisten dat er ooit een poel was. Dit kon allemaal doordat de ondergrondse watervoorraden door de vele regen eindelijk volledig zijn aangevuld. De grondwaterstanden bereikten hier en daar een historisch hoog niveau.

Waar het een beetje aan ontbrak, was aan zonneschijn. Na een langjarige periode waarin we steeds met een overvloed aan zonneschijn werden verwend, staan we in het jaar tot nu toe op een tekort van een kleine 90 uur. Dat verschil met normaal mag dan niet heel groot lijken, het gaat wel om ongeveer 10 procent. En het verschil met de voorgaande jaren, waarin het voorjaar steeds een groot overschot aan zonuren opleverde, is gevoelsmatig veel groter.

Weinig uitschieters temperatuur

Een groot tekort was er ook aan vorstdagen. In De Bilt vroor het in de drie lentemaanden maar één keer. Met januari en februari erbij staan we in dit jaar tot nu toe op 18 vorstdagen. Een record is dat niet, want in 1990 (13), 2014 (14) en 2007 (14) waren het er nog minder. Aan warme dagen (met een temperatuur boven 20 graden) heeft 2024 er in De Bilt inmiddels 31 verzameld (normaal), er zijn 7 zomerse dagen (met een temperatuur boven 25 graden) geweest tegen 9 normaal en we hebben 1 tropische dag (met een temperatuur boven 30 graden) gehad, wat eveneens het normale aantal is. In het op een na warmste halfjaar sinds het begin van de metingen zijn er dus maar weinig echte uitschieters van de temperatuur geweest.

De grootste uitschieter zit natuurlijk in de regen tot nu toe. Op veel plaatsen zitten we na de eerste zes maanden van het jaar op een hoeveelheid van 600 millimeter of zelfs hoger. Het meetstation in De Bilt heeft 570 millimeter in de regenmeter gekregen, tegen 363 millimeter normaal. Er is dus ruim 200 millimeter meer dan normaal gevallen, een groot verschil. Er zijn diverse plaatsen in het land waar in een jaar tijd zelfs ongeveer 1500 millimeter regen is gevallen, anderhalve meter water. Dat verklaart natuurlijk veel van wat we nu zien.

Zomer startte koel

Inmiddels is de zomer een maand lang onderweg. De regen nam opnieuw wat gas terug, al bleef het wisselvallig. Nu waren het de temperaturen die tegenvielen. De zon was wel terug, vooral in de laatste week van juni. En nu is het te hopen dat juli het pad van de zomer weer weet terug te vinden. De berekeningen voor de wat langere termijn betreft, zijn wat dit betreft hoopvol. Volgende week al zou het opnieuw zomers kunnen worden, met nog wel een bui.