Temperatuuruitschieter augustus 2024 Spitsbergen zelfs met klimaatverandering extreem
Reinout van den BornOp Spitsbergen – een van de snelst opwarmende plekken op aarde – verliep augustus 2024 bizar warm. Zó extreem dat alle eerdere augustusrecords met een marge werden verbroken die zelfs na correctie voor klimaatverandering ongekend was.
De gemiddelde temperatuur in de hoofdplaats Longyearbyen lag in augustus 2024 met 11,0 graden 2,6 graden boven het vorige augustusrecord, dat in het jaar ervoor was gevestigd. En opmerkelijker nog: augustus was zelfs 1,0 graad warmer dan juli de maand die op de eilandengroep normaal gesproken de warmste maand is. Daarmee werd augustus 2024 de warmste maand sinds het begin van de metingen in 1899.
Ook de zomer als geheel – juni, juli en augustus – was de warmste ooit gemeten op Spitsbergen. En ook hier was de marge met eerdere zomerrecords recordgroot.
Waarom was het zó warm?
Wetenschappers van het Finse Meteorologisch Instituut, onder wie Nederlander Daan van den Broek, stelden een onderzoek in. De uitkomsten hiervan zijn inmiddels gepubliceerd in Geophysical Research Letters.
Ze keken in hun onderzoek verder dan naar alleen de langetermijntrend van opwarming. Toen die trend werd weggefilterd, bleek dat de gemiddelde temperatuur voor de zomer als geheel nog net wel binnen de natuurlijke variatie paste. Maar dat de hitte in augustus ver viel buiten wat ooit eerder is waargenomen, zelfs als je klimaatverandering meerekent.
Unieke samenloop van omstandigheden
De mogelijke verklaring hiervoor lag volgens de onderzoekers in een unieke samenloop van omstandigheden. Vrijwel geheel de zomer van 2024, maar zeker in augustus van dat jaar bliezen zuidelijke winden voortdurend warme lucht richting Spitbergen en de Barentszzee.
Onderweg verloor de lucht een deel van zijn warmte aan het zeewater eronder. Het zeewater, dat hierdoor veel warmer dan gebruikelijk werd, gaf een deel van die warmte weer aan de lucht boven Spitsbergen af. Zo werd het ook door de warme zee op Spitsbergen warmer.
De combinatie van de zuidenwinden en het warme zeewater resulteerde in een ongekend efficiënte aanvoer van warmte naar het Arctisch gebied, en dat gedurende een lange tijd. De drukverdeling, die aan de basis van dit alles stond, was opvallend persistent.
Wat betekent dit voor het Arctisch milieu?
Hoge zomertemperaturen op Spitsbergen zijn een belangrijke factor in het smelten van de gletsjers en permafrost in het gebied, maar ook voor de ecologie zoals de groei van de vegetatie en de activiteit van de dieren.
Gisteren lieten we in een verhaal op deze site al zien hoe het vliegveld van Longyearbyen, een belangrijke levensader voor de bevolking in het gebied, last heeft van het smelten van de permafrost. De startbaan verzakt erdoor.
Of dit soort weersituaties – met een aanhoudend zuidelijke stroming en de bijbehorende warme zeeën – in de toekomst vaker zullen voorkomen, is nog onduidelijk.
De temperaturen blijven stijgen
Dat de temperaturen in het gebied verder blijven stijgen is wel duidelijk, met alle gevolgen daarvan voor het kwetsbare arctische ecosysteem.
De vraag is of de sterk persistente drukverdeling, die in de zomer van 2024 voor de aanvoer van zoveel warme lucht vanuit het zuiden heeft gezorgd, in de toekomst ook vaker voorkomt. Meer onderzoek is nodig, zo geven de auteurs van het onderzoek aan.
