Het zware onweer van 30 en 31 mei 1979

Foto boven: Een bliksem doorklieft de lucht - Wikipedia

Het is vandaag warm in Nederland en de dag wordt mogelijk met een spectaculair onweer afgesloten. Onwillekeurig gaan de gedachten van veel mensen dan weer terug naar eerdere onweerssituaties die ze in hun leven hebben meegemaakt en indruk maakten.

Ik moet dan altijd aan 30 en 31 mei 1979 denken, toen Nederland twee avonden en nachten achter elkaar geteisterd werd door epische onweersbuien. Dit fenomeen staat nog steeds helder in het collectieve geheugen van degenen die het meemaakten, vooral vanwege het ongelooflijk hoge aantal bliksemschichten. 'Je kon er een boek bij lezen,' vertellen ze nu, en dat was letterlijk waar. Voor mijn familie heeft deze gebeurtenis nog een extra laag: een groot deel van ons familiebedrijf in Terschuur brandde op 31 mei 1979 af.

Wide lightning — Een bliksem doorklieft de lucht - Wikipedia

Het jaar 1979 was al bijzonder

Het weer in 1979 was al bijzonder. Ik was toen tien en herinner me de legendarische winter van dat jaar. Bijna tweeënhalve maand bevond Nederland zich in het grensgebied tussen arctische lucht uit het noorden en zachtere, subtropische lucht uit het zuiden van Europa. Dit zorgde voor twintig dagen ijzel en twee monumentale sneeuwstormen, waaronder die rond 14 februari, toen grote delen van Noord-Nederland enkele dagen onbereikbaar waren door sneeuwduinen van wel zes meter hoog, veroorzaakt door een harde noordoostenwind.

Na deze winter begon de lente aarzelend. Zelfs in maart en begin mei viel er nog sneeuw. Vanaf 7 mei werd het warmer door een hogedrukgebied dat via onze regio naar Centraal-Europa trok, en ons de eerste warme dagen bracht. Op 15 en 16 mei stegen de temperaturen naar 25 tot 28 graden, en eindelijk kon iedereen van de lente genieten.

Overgangsgebied

Vanaf 17 mei werd het koeler tot 25 mei, toen de wind naar het zuiden draaide en een nieuwe warme periode begon. Een nieuw hogedrukgebied ontstond boven Centraal-Europa, terwijl een lagedrukgebied op de oceaan bij Ierland lag. Daartussen stak een krachtige zuid-zuidwestelijke wind op, die zeer warme lucht uit Noord-Afrika naar Duitsland bracht. Nederland kwam in het overgangsgebied terecht, met een sterke straalstroom erboven. Dit leidde onvermijdelijk tot onweer.

Op woensdag 30 mei begon het. Overdag was het zonnig en warm, met temperaturen tussen 25 en 28 graden. In de avond en nacht probeerde koele lucht vanuit het westen de warme lucht te verdrijven, wat leidde tot hevige onweersbuien.

Overweldigend

Als tienjarige was ik bang voor onweer en zocht ik ’s nachts als eerste een plekje in de verlichte woonkamer. Het onweer was overweldigend. We zaten met zijn vijven urenlang bij elkaar. De buien trokken weg, maar op donderdag 31 mei bleef de warme, vochtige lucht hangen. Het werd weer warm, met temperaturen tussen 25 en 28 graden, behalve in het westen. Dit was de opmaat naar het tweede deel.

Satelliet 31051979 — Het satellietbeeld van 31 mei 1979. Boven België zie je alweer nieuw onweer ontstaan.

Die nacht begon het opnieuw te rommelen vanuit het zuiden. Het geluid van het naderende onweer werd steeds intenser, en een muur van geluid trok over Garderen. Een zeer actief complex naderde vanuit Brabant, waar al 40 tot 50 millimeter regen was gevallen en bliksemschichten de lucht vulden. Die nacht werd hetzelfde bij ons herhaald.

Zware donderslagen

Het onweer was apocalyptisch: zoveel bliksem, heftige regenval en zware donderslagen. We zaten opnieuw beneden. Tijdens dit pandemonium rinkelde de telefoon; mijn vader nam op en hoorde zijn neef in totale verwarring zeggen: 'Het bedrijf staat in brand!'

'Ik kom eraan,' antwoordde mijn vader en vertrok, ons angstig achterlatend. Zijn rit naar Terschuur was hels, maar hij arriveerde en zag tot zijn afgrijzen dat een groot deel van de veevoederfabriek, getroffen door blikseminslag, in vlammen opging.

Nasmeulende resten

Het duurde uren voordat het onweer wegtrok. De volgende dag meldde het KNMI een recordaantal bliksems. Wij hoefden een dag niet naar school vanwege de brand. Mijn moeder bracht ons naar Terschuur, waar mijn vader nog was. We zagen de nasmeulende resten van de fabriek, wat een verpletterende indruk maakte. Later die avond kwam het nieuws over de brand nog even op tv, wat we bijzonder vonden. De warme lucht was verdreven, en die nacht bleef het rustig.