Het Hessengat vertelt alles over droogte en regen
Reinout van den BornNa twee zeer natte jaren slaat nu de droogte weer toe. Vooral in het westen van het land regent het al maanden bijna niet. Het oosten heeft in april nog een aantal dagen geluk had, toen daar een overgangszone stil kwam te liggen en het goed door regende.
Behalve op het weer ben ik ook gek op de natuur waarin ik woon. Ons huis in Velp staat niet alleen tegen de stad Arnhem, maar met zijn tuin ook tegen de stuwwal van de Veluwezoom aan. In onze tuin loopt het niveau al op, verdeeld over drie verschillende terrassen. Sta je helemaal achterin op het hoogste deel, dan kijk je fraai over de rest van de tuin uit.
Het voelt een beetje als onze huiskamer
Ik loop en fiets vaak door het natuurgebied direct om de hoek. Het voelt een beetje als onze huiskamer. En als weerfanaat heb ik voor praktisch ieder weertype ook wel een plek, waar ik kan kijken als er iets is gebeurd en die als referentiepunten zijn gaan dienen.
Om sneeuw te zien, kun je bij voorbeeld heel goed bij het Signaal Imbos terecht. Het is met 110 meter het hoogste punt van de Veluwe, een hoogvlakte eigenlijk. Je moet er wel een eind voor lopen, helemaal nu Natuurmonumenten enkele parkeerplaatsen heeft afgesloten.
Bossen een goede referentie voor de wind
Voor wind bieden de bossen op de hoge delen van de Veluwe een goede referentie. Als het heeft gestormd, tel ik tijdens mijn fietsronde het aantal omgewaaide bomen. Om zo een idee te krijgen hoe hard het tijdens de storm in onze omgeving tekeer is gegaan.
Nu gebeurt hier ook geregeld wat. Zo zijn we in de laatste 5 jaar twee tornadosporen rijker geworden. Een erg lang spoor, resterend van 4 juni 2019 toen de tornado van Rheden onder meer het gebied bij de Posbank doorkruiste. En het andere, veel kortere, in de buurt van het gehucht Groenendaal, als stille getuige van de tornado van 25 september 2024.
Ik heb al veel sneeuwexpedities gemaakt
Sneeuwexpedities heb ik veel vaker gemaakt. Eén van de laatste daarvan, op 31 maart en 1 april 2021, was wel het spectaculairst. Toen bleek bij datzelfde Singnaal Imbos op een hoogte tussen 100 en 110 meter op 1 april zomaar tussen 15 en 22 centimeter sneeuw te liggen. Die in de wind van die ochtend ook nog een beetje verstoof. Dat was heel bijzonder.
Water en regen zijn een voortdurende bron van aandacht in de natuur in onze directe omgeving. Doordat het water in de hoge zandgronden snel wegzakt, droogt het bij ons vlot op. En duurt het een tijd voordat het waterniveau na een langdurige droogte weer op peil is.
Ook de vijver in de tuin is een referentie
Ik heb allerlei plekken die tijdens perioden met regen en droogte als referentie dienen. Dat begint al met de vijver in onze tuin. Hoe droger het is, hoe vaker we die moeten bijvullen. In tijden van extreme regenval is hij ooit een keer overstroomd. Eén keer dus maar.
Wat verder bij ons huis vandaan liggen de wadi’s in een park, die gaan stromen als er zware buien vallen. En dat gebeurt in onze omgeving nogal eens. Velp is net als Arnhem een zeer natte plaats, veel natter dan het dichtbij gelegen Nijmegen. Voor ons was dat ooit reden om 20 kilometer naar het noorden op te schuiven. Om al die regen mee te maken.
Het kan in Velp en omgeving spoken
Echte overstromingen in Velp hebben we in de drie jaar die we hier nu wonen nog niet meegemaakt. Wel stond de weg voor ons huis al enkele keren min of meer blank. Het kan veel gekker. Zoek op internet de beelden van de zware buien die Arnhem en Velp op 28 juli 2014 troffen maar eens op. Dan zie je dingen die je je nauwelijks kunt voorstellen.
Andere referentiepunten voor regen zijn de beken die van de Veluwezoom omlaag stromen, zoals de Beekhuizense beek en de Rozendaalse beek. Beide sprengenbeken, die het moeten hebben van het regenwater dat op de hogere delen van de Veluwezoom in de grond verdwijnt en daar veel later aan de voet van weer uittreedt. En onder meer de beken van water voorziet.
En dan hebben we natuurlijk de poelen
En dan zijn er nog de poelen. Er was er ooit een onderaan de Posbank, in een grasveld naast de Schietbergseweg. Die poel is de afgelopen jaren op geheimzinnige wijze verdwenen. Dat gebeurde tijdens een droogte. Toen kon ik dat nog begrijpen. Maat toen de regen de afgelopen twee jaar weer terugkeerde, bleef de poel weg. En verloor ik een referentiepunt.
Een laatste referentiepunt zijn de poelen in de Imbosch en op het Terletseveld, met daar ook de heidebeken die in erg natte periodes af en toe verschijnen. De absolute favoriet is wel het Hessengat, een poel die op een hoogte van rond 70 meter midden op het Terletseveld ligt. Aan de voet van een heuvel met daarop tegen de horizon een karakteristieke bomengroep. Ik heb er al vele honderden van foto’s gemaakt, iedere keer als ik er op de fiets langs kom.
Het Hessengat reageert op droogte en regen
Het Hessengat reageert zowel op droogte als op regen. In de jaren dat het zo droog was, zoals 2018, 2019, 2020 en 2022, waren we weleens bang dat de poel, die een belangrijke drinkplek is voor het vele wild in het gebied, helemaal droog zou vallen. Dat is echter nooit gebeurd. Wel was het in 2022 zover dat de helft van de poel droog stond.
In de tijden van extreme regenval, die we in 2023 en 2024 meemaakten, trad de poel meerdere malen buiten zijn oevers. Als je er omheen loopt, kom je ook diverse beekbeddingen tegen. Normaal staan ze droog, maar in tijden van extreme regenval stromen ze weleens. Naar de poel toe, maar ook van de poel af, om het dan overtollige regenwater af te voeren.
Vele wildpaden leiden naar de poel
Het is een geweldige plek, die door mens en dier wordt bezocht. Vele wildpaden leiden naar het Hessengat. En ze zijn het hele jaar door in gebruik. Tijdens hete periodes moet je niet raar opkijken als je tijdens zo’n bezoek een paar hooglanders in het water aantreft. Ook zwemmen er ringslangen en broedt er ieder jaar een eendenpaartje. Het ene jaar wel en het andere niet met succes. Verder zitten er kikkers en vliegen er veel vogels en insecten rond.
Hoewel ik me zo langzamerhand voor de natuur in ons gebied toch weer een beetje zorgen over de droogte van dit moment begin te maken, zijn de signalen nog goed. De beken stromen nog, al gaat het wel minder hard dan eerst. En ook het Hessengat staat nog vol. Onder de stoflaag op de zandwegen is ook nog vochtige grond te vinden. En de modder, die in de bossen de laatste jaren eerder regel dan uitzondering was, is nog niet helemaal verdwenen.
Hopelijk komt er ook weer een beetje regen
Toch blijf ik mijn referentiepunten de komende tijd goed in de gaten houden. En hoop ik dat we tussen al dat mooie weer door ook weer eens wat regen over ons heen zullen krijgen. Gewoon om onze huiskamer op orde te houden. Want die kan ik nu echt niet meer missen.
