Echte kou komt niet, maar winter is nog niet verloren

Foto boven: Veel sneeuw vanochtend in het Drentse Wijster - Gerrit Woertink

De echt koude lucht mag ons land dit weekend dan missen, helemaal verloren is de winter daarmee nog niet. Daar waar het Amerikaanse model het in de loop van de volgende week echt zachter ziet worden, broedt het Europese op een vervolg.

Advertentie

Het is altijd mooi om te volgen hoe de verschillende modelberekeningen de situatie van dit moment behandelen. Iedere keer weer kom je voor verrassingen te staan.

Veel sneeuw vanochtend in het Drentse Wijster - Gerrit Woertink

Verschillen tussen Amerikaanse en Europese model

Was het Amerikaanse model de afgelopen dagen relatief laat bij het verlaten van het echt koude pad voor de periode vanaf het komende weekend, voor de periode daarna zien we ook duidelijke verschillen tussen de twee modellen. Nu zijn het de Europese berekeningen die op een vervolg van het vrij koude weer broeden en zien de Amerikaanse kaarten er zacht uit.

Bekijken we de gemiddelde weerkaarten van beide modellen (dat zijn alle opties uit de pluim gemiddeld en teruggebracht tot één weerkaart), dan zien we vanaf komende donderdag de verschillen ontstaan. Daar waar het Europese model op dat moment boven Scandinavië een nieuw hogedrukgebied tot stand laat komen, doet het Amerikaanse model dit niet. Hier zien we een soort rug over Scandinavië, die bovendien behoorlijk doorstroomd is.

Europese model laat oostenwind nog aanhouden

Vervolgens grijpt in de Amerikaanse visie een lagedrukgebied boven de Oceaan de macht, terwijl het Europese model het hogedrukgebied boven het noorden en later noordoosten van Europa nog een tijdje aan het langste eind laat trekken. Met bij ons aanhoudend een oostelijke tot zuidoostelijke wind, in de nachten lichte vorst en overdag enkele graden boven nul.

Advertentie

Het grappige is dat beide modellen elkaars optie ook in de pluim hebben zitten. Bij het Europese model is het half om half, waarbij de koude opties dus nog steeds relatief koud zijn. In het Amerikaanse model gaat het om ongeveer 40 procent van de berekeningen die de koudere, Europese optie erin hebben zitten. We hebben het hierbij over donderdag 20 februari.

Op nog langere termijn wel zachter

Daarna neemt het aantal koude berekeningen in beide modellen geleidelijk af, alleen gaat dat in het geval van het Amerikaanse model wat sneller dan in het Europese model. Tot die tijd echter lijkt het dus hoe dan ook vrij koud te blijven. Daarbij valt in onze brongebieden (en ook in een deel van Nederland) op dit moment behoorlijk wat sneeuw. Die kan ook nog helpen.

Vanuit het oogpunt van de luchtdrukverdeling op het Noordelijk Halfrond gezien, blijft het een bijzonder interessante winter. Heel apart is de vorming van het hogedrukgebied boven Groenland, zoals dat de afgelopen dagen ontstaan is. Het is dit systeem dat de zeer koude lucht naar het zuiden brengt die ons land het komende weekend net niet bereikt.

Dikke sneeuw, vanochtend in Roodeschool - Jannes Wiersema

Groenlandhoog, op geheel eigen houtje

Vanuit de stratosfeer, waar nog steeds een sterke poolwervel hangt, was er geen enkele reden om aan te nemen dat dit hogedrukgebied er zou komen. Het is geheel op eigen houtje ontstaan. Dat is iets wat de laatste jaren vrijwel nooit meer gebeurde. Meteorologen gingen er al van uit dat winterweer in Europa alleen nog maar door de poolwervel kon worden afgedwongen.

Nu we een winter meemaken waarin het weer in de troposfeer zijn eigen gang gaat (zich weinig aantrekkend van wat in de stratosfeer erboven gebeurt), is het dan ook niet eenvoudig om goede weersverwachtingen te maken. Ook de computermodellen, die sterk leunen op die koppeling tussen de stratosfeer en de troposfeer, weten het vaak niet, zo is wel gebleken.

AI-modellen hebben het ook zwaar

Leuk om hierbij op te merken is dat ook de AI-modellen, die meestal zeer goed presteren, de laatste tijd veel moeite hebben met het precies in beeld krijgen van de ontwikkelingen op de wat langere termijn. Blijkbaar geven de ontwikkelingen vanuit het verleden, op basis waarvan ze getraind zijn, ook niet voldoende informatie over de situatie van nu.

Als schuldige voor het ontbreken van de koppeling tussen stratosfeer en troposfeer wordt een warme luchtlaag aangewezen, die in de zomer in de stratosfeer zat opgesloten en in de winter richting troposfeer lijkt te zijn verhuisd. In de zomer werd er al vreemd tegenaan gekeken en twijfelden sommige wetenschappers aan hun modellen. Daar bleek echter niets mis mee. Nu wordt nagedacht over waar die warme luchtlaag vandaan kan zijn gekomen.

Uitbarsting Hunga-Tonga vulkaan

Een mogelijke schuldige is de uitbarsting van de Hunga-Tonga vulkaan, nu enkele jaren geleden, die de hoeveelheid waterdamp in de strosfeer met ongeveer 10 procent verhoogde. Waterdamp neemt in de zomer warmte van de zon op. Zo kan die warme laag zijn ontstaan. Mogelijk heeft die stratosferische warmte gedurende de wintermaanden de gevolgen van een langdurige SSW gehad. En kon kou van de Noordpool zo toch vaak naar het zuiden uitstromen.

Dat dergelijke uitbraken van kou Nederland niet automatisch bereiken, wisten we vanuit het verleden al en is nu nog maar weer eens extra bewezen. Wel is een westcirculatie een groot deel van de winter uitgebleven. En waren de temperaturen toch lager dan in andere jaren.