Hoe zwaar wordt het onweer van dinsdagavond?

Foto boven: Zwaar onweer boven Oost-Nederland - John Kerstholt.

We krijgen de komende 36 uur een interessante weerssituatie voorgeschoteld. Eerst schieten de temperaturen morgen omhoog en kan het in het oosten en zuidoosten lokaal ruim 30 graden worden, daarna komen vanuit het zuidwesten hevige onweersbuien het land binnen. De vraag is daarbij nu hoe zwaar die buien precies gaan uitpakken?

Op basis van het rustige weer dat we vandaag hebben, zou je het nog niet zeggen, maar er broeit iets op de weerkaarten. Warme lucht is onderweg naar Nederland en bereikt onze omgeving vanavond aan de zuidzijde van een rug van hogedruk, die vandaag vanuit het zuiden passeert. Erachter bevindt zich een warmtefront. In de loop van vanmiddag en vanavond zien we de bewolking dan ook toenemen. Met de bijbehorende regen krijgen we nauwelijks te maken. Die trekt de komende nacht vooral over de Noordzee naar het noorden. Voornamelijk het noordwesten kan er in de nanacht nog een vleugje van meekrijgen.

Rolling-thunder-cloud John Kerstholt — Zwaar onweer boven Oost-Nederland - John Kerstholt.

Morgen zeer warm

Morgen overdag trekken de wolken erst weg, waarna de zon doorbreekt. De lucht die dan met een naar zuidoost tot oost gedraaide wind wordt aangevoerd is stukken warmer dan vandaag. Doen we het vanmiddag met temperaturen tussen 18 en 23 graden, morgen kan het in het oosten en zuidoosten van het land 30 tot 32 graden worden. Daarbij wordt de lucht in de loop van de dag ook steeds vochtiger, waardoor het drukkend warm wordt buiten de deur.

Er ontstaat een bijzondere opbouw van de atmosfeer. Daar waar de grondwind zuidoostelijk of oostelijk is, draait de wind naarmate je hoger in de lucht komt geleidelijk naar zuid en uiteindelijk zuidwest. Daarbij worden de windsnelheden steeds groter. Zo’n situatie waarin de wind met het hoger in de atmosfeer komen van richting en windsnelheid verandert, wordt in de meteorologie een situatie met windschering genoemd. Als in een atmosfeer, die over dergelijke karakteristieken beschikt, buien ontstaan, kunnen die zwaar uitpakken en zich in lijnen rangschikken, of – als ze alleen opereren – de kenmerken van een supercell krijgen. Dat zijn buien die om hun eigen as draaien, met grote hagel en zware windstoten gepaard kunnen gaan en in extreme gevallen, zoals in de VS geregeld gebeurt, tornado’s op de rails zetten.

Operatie afkoeling in drie stappen

De operatie afkoeling, die in de loop van morgenmiddag, -avond en in de nacht naar woensdag zijn beslag krijgt, verloopt in drie stappen. Eerst, en dat is al aan het einde van de middag, komt vanuit Zeeland een vore het land binnen. Dat is een lijn waarop de grondwind draait, van oost tot zuidoost aan de voorzijde naar zuidwest aan de achterzijde. Vervolgens trekt een koufront over, dat de afkoeling in de wat hogere delen van de atmosfeer bewerkstelligt, en daarachter volgt nog een ander oud front. Vooral de eerste twee stappen lijken interessant te worden.

De rekenmodellen laten zeker fase 1 en 2 goed zien, soms is ook fase 3 te onderkennen. De eerste stap is wellicht de spannendste. Op het moment dat de wind draait, bevindt zich aan de voorzijde van die lijn namelijk nog de warmste lucht. Dit is de plaats waar het onweer vanaf de grond kan ontstaan. In potentie kan dat in de vore hevige onweersbuien opleveren. Mogelijk groeperen die buien zich op een lijn die vanuit het zuidwesten over het land trekt, en daarbij het zuidoosten wellicht rechts laat liggen. Op en ten zuidoosten van de punt van de lijn kunnen ook één of twee losse supercells ontstaan. Die vragen om speciale aandacht.

Windstoten, hagel en veel regen

Opvallend tijdens de passage van de eerste buien zijn de windstoten waarmee ze gepaard kunnen gaan. In de extreemste gevallen kunnen dat stoten met snelheden tot 100 kilometer per uur zijn, voldoende om, met de bomen in blad, schade aan te richten. Verder kan het korte tijd hard regenen en is er kans op hagel. Bij de supercells, die er wellicht ook komen, is er behalve kans op (zeer) ware windstoten ook grote hagel mogelijk, met een doorsnede van enkele centimeters. Zoals gezegd zijn dit de buien die we goed moeten volgen.

Wat er tijdens de tweede stap gebeurt, is onzekerder. Het koufront passeert als de grootste warmte aan de grond al is opgeruimd. Hier zal het op grotere hoogte moeten gebeuren. De meeste modellen tekenen op stap twee wel degelijk een zeer actieve buienzone in die in de avonduren van west naar oost passeert. Hier zijn het de mogelijk grote regenintensiteiten die opvallen. Ook lijkt het om een bredere zone te gaan die regionaal veel regenwater kan achterlaten. Plaatselijk zou tussen 20 en 40 millimeter kunnen vallen. Veel hangt af van hoe actief de eerste zone wordt en of die al veel energie voor de komst van de tweede zone opgebruikt. Als dit zo is, zal die tweede zone waarschijnlijk minder actief zijn.

Vanaf woensdag minder warm, nog steeds buien

Voor de derde zone, die laat in de avond en in de nacht naar woensdag overkomt, is hoe dan ook weinig energie voorradig. Het zal nog wel bewolkt zijn met verspreid een beetje regen, maar veel neerslag wordt niet meer verwacht. Vanaf woensdag is het een aantal dagen minder warm, maar met nog steeds tussen 20 en 25 graden echt niet koud. Nog steeds kunnen enkele buien vallen. Vooral vrijdag, als een volgende storing passeert, kunnen die ook weer actiever zijn.