Armeense leefstijl: rust en gastvrijheid
Reinout van den BornCarlos Sour uit Vaals verblijft in de op een hoogte van 1338 meter gelegen stad Nor Hachn in Armenië. Hij vertelt ons over het leven en het weer in het land, aan de zuidkant van de Kaukasus en aan de oostkant van Noordoost-Turkije.
Alhoewel ik vaker in Armenië ben geweest, blijft de Armeense gastvrijheid voor mij steeds weer de 'rode draad' in het geheel. Armenië maakte vroeger deel uit van de Sovjet-Unie en in combinatie met de Armeense cultuur kom je vandaag de dag tot een cocktail van bruisende gastvrijheid.
Meer Armeniërs leven buiten dan in Armenië
Gemiddeld leven er 3 miljoen mensen in het land, van wie uiteraard de meesten in de hoofdstad Jerevan. Armenië kent ook een grote diaspora. Wereldwijd leven er zelfs meer Armeniërs in het buitenland. Dat weet de huidige Armeense regering ook.
De overheid, die na de fluwelen revolutie in 2018 aan de macht kwam, doet er alles aan om het land weer op te bouwen. De infrastructuur is zienderogen verbeterd, toerisme begint hier voet aan de grond te krijgen, want er komen inmiddels twee miljoen reizigers per jaar naar Armenië, en de vele foodcourts zien er hypermodern uit.
Beter openbaar vervoer en milieu
Ook het openbaar vervoer ondergaat momenteel een volledige metamorfose. In veel bussen en in de metro kun je nu ook gebruik maken van een ov-kaart of digitale bankpas. Verder is de regering bezig met het opzetten van milieu-bewustwordingsprogramma's. Dit alles neemt veel tijd in beslag, want de overheid doet er tegelijkertijd alles aan om vrede te sluiten met buurlanden Azerbeidzjan en Turkije én om Armenië Europeser te maken.
De Armeense gastvrijheid kenmerkt zich door een uitgebreide tafel tijdens het ontbijt en het diner. Ook al hebben Armeniërs niet veel, ze delen eigenlijk alles. Word je als buitenstaander in de Armeense familie geaccepteerd, dan heb je het heel goed gedaan.
Rustig en ontspannen
Stress kennen Armeniërs niet. Alles gaat op een rustig en ontspannen tempo. Het motto is simpel: wat vandaag niet lukt, komt morgen. In dorpen en kleine steden is het altijd gezellig druk. Kinderen spelen buiten, families zitten op een bankje en genieten gewoon van het leven. Een tijd die wij in Nederland allang achter ons hebben gelaten.
Digitalisering staat in Armenië pas in de kinderschoenen. Jawel, mobiele telefoons hebben de meeste Armeniërs uiteraard ook, maar de overheid heeft momenteel andere prioriteiten dan bijvoorbeeld het ontwikkelen van een digitaal loket voor belastingaangiften, sociale voorzieningen et cetera.
Rustig land met een wilde natuur
Samenvattend kun je stellen dat Armenië een land is om tot rust te komen, mits je niet in de hoofdstad verblijft. Als toerist geniet je nog van een wilde, uitgestrekte natuur. Tijdens hikingtochten of tijdens een ontdekkingsreis onder een nachtelijke sterrenhemel moet je af en toe ook linksom of rechtsom kijken, want je kunt spontaan bezoek krijgen van slangen, beren, wolven, schorpioenen of jakhalzen. Dat klinkt misschien griezelig, maar komt gelukkig zelden voor. Gezond verstand is het dan devies.
Het kopen van basisproducten zoals de schijf van vijf of het uit eten gaan in een foodcourt of restaurant is je geld meer dan waard. De prijzen zijn over het algemeen lager dan in Nederland, maar de producten zijn kwalitatief veel beter. Fruitsap is hier stroperig, wat zoveel betekent als dat er echt fruitsap in zit.
Goede producten voor een zachte prijs
Groenten en fruit smaken hier veel zachter en échter dan in Nederland. Waarschijnlijk komt dat door het zonnige karakter van het weer. Als je naar een restaurant gaat, krijg je eveneens waar voor je geld. De zuinige Hollander fronst hier iedere dag zijn wenkbrauwen, want voor de prijs hoef je het niet te laten. Voor gemiddeld 10 tot 15 euro heb je een volwaardig menu, inclusief drank en dessert.
Op verschillende plaatsen zie je nieuwe gebouwen verrijzen. Ze zijn aardbevingsbestendig (voor zover dat kan natuurlijk) en de energiehuishouding in de gebouwen wordt zoveel mogelijk groen aangelegd. De energiehuishouding in accommodaties in berggebieden is al 100% groen, maar je ziet dit nu ook terug in dorpen en kleine steden.
Op weg naar een groenere infrastructuur
Ook apart is de steeds grotere groep mensen met een elektrische auto (Tesla). Dit komt de gezondheid in de hoofdstad zeker ten goede, want smog blijft een hardnekkig probleem. Momenteel zie je in Armenië duidelijk de transitie van de oude Sovjet-infrastructuur naar een modernere, groene infrastructuur. Het zal nog jaren duren voordat de hoofdstad echt vrij is van smog, maar de eerste stappen zijn gezet.
Inmiddels hebben we al veel plaatsen bezocht in zowel het zuiden als het noorden. Het diverse landschap verraadt eigenlijk al hoe verschillend het weer kan zijn. Terwijl het zuiden van Armenië vooral droog en zonnig is, beleeft het noorden een overwegend vochtig en bewolkt weertype.
Wisselvallige fase
Tijdens onze driedaagse tour in Dsegh (Lori gebied) kregen we met de nodige wisselvalligheid te maken, met gematigde temperaturen. Zelfs de doortocht van een regengebied in de nacht werd hier niet als vreemd ervaren. Op de satellietbeelden was ook duidelijk zichtbaar dat Noord-Armenië met de nodige buien te maken had.
Oorzaak van dit wisselvallige weer is de Zwarte Zee enerzijds en het bergmassief anderzijds. Hoewel het weer in Noord-Armenië aan het Nederlandse wisselvallige weer doet denken, valt hier minder neerslag dan in buurland Georgië. De jaartotalen liggen rond de 700 tot 800 mm.
Groen landschap
Al dat regenwater zorgt voor een prachtig groen landschap. De lokale bewoners zeggen verder dat enkel het najaar redelijk stabiel is en dat de winters nogal sneeuwrijk zijn, mede door de hoogteverschillen uiteraard. Dit in schril contrast tot Zuid-Armenië, dat gemiddeld zo'n 300 dagen per jaar de zon ziet.
Vrijdag 6 juni 2025 was de hemel in Armenië opvallend melkachtig wit met een flets zonnetje. In de bergen ontstonden uiteraard de nodige cumulonimbuswolken, maar diepblauwe luchten ontbraken die dag. Doordat ook Nederland daar eerder last van had, bestaat het vermoeden dat de Canadese rook ook de Kaukasus heeft bereikt (inderdaad, via het Middellandse Zeegebied – RvdB). In de nacht daarop was de maan echt oranje van kleur totdat een glazen front met de nodige windvlagen de strakblauwe hemel deed terugkeren.
Een mistboog
Tijdens ons verblijf in Dsegh konden we in de kloof in de vroege ochtend genieten van overtrekkende lage wolken. Tijdens de doortocht van die wolken ontstond er een mooie mistboog. Zo zie je dat ook tijdens wisselvallig weer genoeg te beleven valt.
Carlos Sour,
